اگر صدهاهزار نفر می‌توانند فرهنگ‌نامه‌ای همچون ویکی‌پدیا پدید آورند، چرا نتوانند قانون اساسی بنویسند؟ پس از شکوفایی بهار عربی، مراکش نخستین کشوری‌ست که قانون اساسی تازه‌ی آن با کمک هزاران نفر در اینترنت نوشته شده‌است.

رژیم‌هایی هستند که جز با زبان قهر و کاربرد چماق و پایمال کردن آزادی‌ها و حقوق بشر با مردم خود سخن نمی‌گویند. در این رژیم‌ها کاربرد اینترنت، تبادل آزاد اطلاعات و اندیشه، وبلاگ‌نویسی و ارتباط اینترنتی مردم با یک‌دیگر، بیشتر و بیشتر به بهانه‌ای برای سرکوب مرتکبان آن تبدیل می‌شود. اما پس از انقلاب‌های بهاری در تونس و مصر، مردم کوچه و بازار مراکش نیز خواستند که دخالت و نفوذ بیشتری در راهبرد کشورشان داشته‌باشند، و چه راهی بهتر از اینترنت برای عملی کردن این خواست؟

پادشاه مراکش محمد ششم در یک سخنرانی تلویزیونی در دهم ماه مارس گذشته به مردم قول داد که قانون اساسی کشور را اصلاح کند. یکی از تماشاگران این سخنرانی به‌نام طارق نشناش که معتقد بود چنین اصلاحاتی تنها هنگامی می‌تواند سودمند باشد که نه با فرماندهی از بالا، که با همکاری مردم از پایین صورت گیرد، همراه با دوست و همکارش مهدی صلاوی اندلسی شبی را تا بامداد پای کامپیوتر نشست و سایت reforme.ma را پدید آورد. او و دوستش اصل‌های قانون اساسی پیشین مراکش را یک‌یک در این سایت منتشر کردند و به بازدیدکنندگان سایت امکان دادند که درباره‌ی هر اصل نظر بدهند و یا اصلی جایگزین پیشنهاد کنند.

این سایت فردای سخنرانی شاه در دسترس همگان قرار گرفت و بی درنگ با پیشواز همگان روبه‌رو شد. شاه در برابر ۱۵۰۰۰۰ بازدیدکننده و ۱۰۰۰۰ نظر چاره‌ای نداشت جز آن‌که از این دو برنامه‌نویس مبتکر بخواهد که نتیجه‌ی نظرخواهی‌شان را تحلیل کنند. این تحلیل می‌بایست به کمیسیون ملی بازنگری قانون اساسی، که به‌طور رسمی عهده‌دار کار اصلاح قانون بود، ارائه شود.

اما چگونه می‌توان ۱۰۰۰۰ نظر را جمع‌بندی کرد؟ طارق نشناش و مهدی صلاوی اندلسی داوطلبان را فراخواندند تا هر یک سه اصل را برگزینند و همه‌ی نظرهای رسیده درباره‌ی آن اصل را تنها در یک نظر که "به شکل عام گرایش عمده‌ی نظردهندگان را بازتاب می‌دهد" خلاصه کنند. برای آن‌که خطر اشتباه به کم‌ترین حد ممکن رسانده شود، سه یا چهار داوطلب دیگر مأموریت یافتند تا همان اصل‌ها را مستقل از یک‌دیگر تحلیل کنند. آنگاه حاصل همه‌ی این جمع‌بندی‌ها در سایت منتشر شد، و بار دیگر به مردم امکان داده شد که روی این جمع‌بندی نظر بدهند. بر پایه‌ی نظرخواهی دور دوم، تحلیل و جمع‌بندی تازه‌ای صورت گرفت، و سپس جمع‌بندی نهایی را برای کمیسیون ملی بازنگری قانون اساسی فرستادند.

بسیاری از پیشنهادهای اینترنتی مردم در قانون اساسی تازه گنجانده شد، از جمله اصل برابری میان زنان و مردان، و نیز این که نخست‌وزیر از حزبی باشد که اکثریت را به‌دست آورده‌باشد. این ابتکار اینترنتی پی‌آمدهای مهم دیگری نیز داشت، از جمله این که هزاران تن از مردم مراکش قانون اساسی خود را به‌دقت خواندند و چنین بود که سطح بحث‌ها از سر دادن شعارهای توخالی تا تحلیل اصل‌های قانون فرابالید.

نسخه‌ی سایت به‌زبان فرانسوی، و نیز وبلاگ مربوط به این ابتکار به زبان انگلیسی در دو نشانی زیر موجود است:

http://reforme.ma/indexFr.html
http://reforme.ma/constitution/blog

برگردان آزاد از هفته‌نامه‌ی سوئدی Ny Teknik در نشانی زیر:
http://www.nyteknik.se/nyheter/it_telekom/internet/article3276850.ece

وبلاگ مترجم: http://shivaf.blogspot.com

در قسمت «از دیگران» مقالات درج شده می‏تواند با نظرگاه‏های حزب مشروطه ایران (لیبرال دموکرات) هم‏خوانی نداشته باشد. مقالات درج شده در این قسمت برای آگاهی‏رسانی و احترام به نظرگاه‏های دیگراندیشان می‏باشند.

---------------------------

از سامانه حزب و صفحه رسمی حزب مشروطه ایران (لیبرال دموکرات) در فیس بوک دیدن کنید.

---------------------------