می گوید: «دستت درد نکنه. نور بباره به قبر بابای مرحومت». جواب می شنود: «قبر بابام؟! واگذار شد». می پرسد: «چی؟… کِی؟ چه جوری؟» و دوستش تعریف می کند که: «اولش ۲ طبقه روش ساختند و فروختند به مردم؛ تازه؛ شیک؛ بعد مالِ خودش رو هم گفتن کلنگیه و یا باید بفروشین یا خودتون دوباره بخرین و ما هم نداشتیم که بخریم، این بود که فروختن به یکی دیگه و آوردنش گذاشتنش سرِ جای بابام و …».

بیش از یک میلیون و پانصد هزار نفر از وفات یافتگان تهرانی در پهنه ی ۷۵۰ هکتاری “بهشت زهرا” ی نهران آرام گرفته اند و اکنون جا برای آرامش یافتن خودشان و دیگر رهسپارانِ زود یا با تاخیر به آن آرامگاهِ ابدی، کم آمده و در نتیجه “آرامگاه ابدیِ بهشت زهرا” در حال تبدیل به “آرامگاه تا اطلاع ثانویِ بهشت زهرا”ست.

“قبر” نزد مسلمانان شیعه از ارج و قرب والایی برخوردار است و بسیاری از آنان، مخصوصا با آنچه که در قرن های اخیرِ ایران رواج یافته؛ بسیاری از موارد گفته و ناگفته و محبت ها و گِله های کرده و ناکرده را بعد از به رحمت رفتنِ عزیزانِ دور و نزدیکِ خویش، بر سرِ مقرِ ثابت آنان با ایشان در میان گذارده و یاد آوری کرده و بنا بر اوضاع و احوال، ساعات روزانه یا هفته گی ای را عموما به غم و به ندرت با شادی، با ایشان سپری می کنند. مصیبت خوانی ها و خواندن کتب و ادعیه مذهبی نیز از مرسوم ترین آدابِ رایج در این حضورهاست و البته همه اینها در شرایطی انجام می شود که معمولا تزیینات و آراستن قبرها نیز جزو اصول غیر قابل چشم پوشی تلقی می شود.

در سالیان اخیر، نه تنها مشکل سکونت و نشستن در خانه و یا دراز کشیدن بر روی تخت به هنگام کار و استراحت، به مشکلی جدی برای شهروندان شهرهای بزرگ به خصوص تهران؛ تبدیل شده و بسیاری از مردم نمی توانند به خاطر گرانی مسکن، به سادگی محلی برای سکنای خود بیابند؛ بلکه گرانی و کمبود زمین در محله های مناسب برای دراز کشیدن در مدتهای طولانیِ سالیانِ پس از مرگ، تا فرا رسیدن روز حساب نیز؛ مشکل حاد دیگری ست که رخ داده.

قیمت قبر یک نفره در بهشت زهرای تهران، آنقدر افزایش یافته که در بعضی از نقاط مرغوب و به اصطلاح شمال شهری آن، به رقم ۱۵ میلیون تومان برای هر قطعه نیز رسیده است.

«حداقل قیمت خرید قبر در بهشت زهرا ۳۵۰ هزار تومان و حداکثر ۱۵ میلیون تومان (برای هر طبقه) است».

این قبرِ طبقه ای که به آن اشاره رفته، نوع جدیدی از طراحی آرامگاهی ست که در آن به مرده گان به شکل طبقه ای تا حد مجاز ۳ طبقه و نه بیشتر از آن؛ اجازه داده می شود تا درون قبرها قرار بگیرند و بنابراین یک قبر شبه آپارتمانی ۳ طبقه، که می تواند خانواده گی و یا به سان اوضاع رایج در آپارتمانهای مسکونیِ شهر، افراد متفاوت غیر آشنایی را در خود جای دهد، تا ۴۵ میلیون تومان ارزش دارد.

مسئولان امرِ سامان دهی قبور و مرده گان؛ برای فروش قبرهای ۳ طبقه، تسهیلاتی را نیز برای مشتریان قائل شده اند، به صورتی که اگر کسی قبری را که در طبقه زیرین قرار دارد خریداری نماید و مورد استفاده خود یا اعضای خانواده اش قرار دهد و یا برای بعدا ذخیره کند؛ در خرید طبقات بالایی این قبر این نیز تقدم دارد و چنانچه او یا اقوام وی مایل به خریدن طبقات بالایی نبودند؛ آنگاه متصدیان بهشت زهرا آن طبقات را به غیر می فروشند و همسایِگانی ناآشنا را برای متوفی زیرین فراهم می کنند.

استفاده از قبرهای متروکه و فرسوده ای که دیگر آثاری از حضور مرده گان در آن به چشم نمی خورد؛ برای استفاده ی به روز و بهینه ی تازه درگذشته گان، امری است که سالیانی ست در ایران رواج دارد و از هنگامِ گرانی زمین، رواج بیشتری نیز یافته است. رسم معمول نیز بر آن بوده که به سراغ قبرهایی با قدمت بیشتر از ۱۰۰ سال می رفته اند که هم کسی از بستگان و آشنایان مردِگان، دیگر یادی از آنها نمی کرده است و هم کمی تکان خوردن و از خواب پریدن، برای آرمیده گان در آن قبرها، خالی از لطف نبوده.

اما آنچه که این روزها رخ داده و به گوش می رسد. خرید و فروش و اجاره ی قبرهای کم قدمت است که صورت می گیرد و قبرهایی که بیش از ۳۰ سال از آرمیدن مردگان در آنها نمی گذرد نیز رسما مورد استفاده مجدد و معامله قرار می گیرند.

استفتائاتی نیز در این مورد انجام شده و نظرات عالیه ی مراجع، مثبت بوده و از قرار معلوم چنانچه تشخیص داده شود که «آثار اموات از بین رفته است»؛ دفن تازه درگذشته گان در آن قبر، مانعی ندارد. و در این میان فقط معلوم نشده که آیا تشخیص از بین رفتن این آثار، از روی تخمین و حدس و گمان و قبل از معامله انجام می شود و یا در مورداش استخاره و رمز گشایی صورت می گیرد یا آنکه در ابتدا قبر مورد نظر مورد معامله قرار می گیرد و بعد شکافته می شود تا ببینند آیا نفر قبلی هنوز در آن هست یا نه.

یکی از مسئولان بهشت زهرا اما خبر می دهد که در این مورد هم برای برقراری آسایش هرچه بیشتر در گذشته گان قدیمی، قوانین و تسهیلاتی منظور شده است. بدین صورت که: وقتی قرار شد قبر ۳۰ ساله ای مورد معامله قرار گیرد؛ ابتدا به خانواده فرد مدفون مراجعه می شود که برای دوره ی بعد نیز اگر خواستند، همان قبر را بخرند و در اختیار داشته باشند؛ اما اگر مشتری نبودند و نخواستند، آن وقت است که قبر را به خریدار دیگری می فروشند».

و سرانجام اگر خانواده متوفای قدیمی نخواستند پولی برای خرید دوباره آن قبر خرج کنند و یا نداشتند که خرج کنند؛ متوفای قدیم، متوفای جدیدی را در کنار خود می یابد، و در ذیل ادعیه ی همیشه گی خانواده ها، در انتظار روز حساب و کتاب می مانند.

در قسمت «از دیگران» مقالات درج شده می‏تواند با نظرگاه‏های حزب مشروطه ایران (لیبرال دموکرات) هم‏خوانی نداشته باشد. مقالات درج شده در این قسمت برای آگاهی‏رسانی و احترام به نظرگاه‏های دیگراندیشان می‏باشند.

---------------------------

از سامانه حزب و صفحه رسمی حزب مشروطه ایران (لیبرال دموکرات) در فیس بوک دیدن کنید.

---------------------------