پس از سقوط حکومت ایلخانان مغول، ایران نزدیک به دو قرن از بلخ تا دیار بکر در اختیار حکومت‌های ملوک‌الطوایفی قرارداشت. شاه اسماعیل صفوی که دارای ریشهٔ ایرانی بود، با برخورداری از نیروی جان بر کف غزلباشان در مدتی کمتر از هفت سال تمام ایران بزرگ را بتصرف خود درآورد و با عنوان پادشاه ایران تاجگذاری نموده حکومتی یک پارچه و مستقلی برقرار ساخت (1501ـ1524میلادی). اولین اقدام او اعلام مذهب تشیع به عنوان مذهب رسمی دولت و مملکت ایران صفوی بود. شاید رسمیت مذهب شیعه جعفری اثنی عشری, ممانعتی از تجزیه ایران آشوب زده در میان دو قدرت بزرگ عثمانى و ازبک، بود. اما عواقب این کار را ما امروزه در قالب حکومت اسلامی بخوبی احساس می‌کنیم. زبان رسمی دولت در دوران صفویه فارسی و وسعت ایران در زمان پادشاهی شاه عباس بزرگ (یکم) با وسعت ایران در زمان ساسانیان برابر بود. شاهان صفوی با از بین بردن ملوک‌الطوایفی وحدت ملی را در ایران برقرار کردند. اما با نیرو دادن به پاسداران مذهب شیعه، فرهنگ تعزیه، مرثیه‌خوانی و خرافی‌گری را هم رونق بخشیدند.
این دوران هم زمان بود با اواخر قرون وسطی و شروع عصر روشنگری و دوره رنسانس و نوزایی فرهنگی اروپا. نظریه کپرنیک ستاره‌شناس و ریاضیدان لهستانی بسال 1514 میلادی، مبنی بر اینکه خورشید مرکز منظومه شمسی است نه زمین، کرات از آن جمله زمین به دور خورشید در گردشند و زمین مرکز کائنات نیست، از طرف گالیله بسال ۱۶۱۰میلادی تائید شد, که در نتیجه بخاطر اختلاف نظریه او با نظریات کلیسا مورد بازجویی قرار گرفت. ناچار برای حفظ جانش توبه نامه‌ای به پاپ نوشت و نظریه خود را باطل اعلام کرد. این کار او در واقع واکنشی در برابر شیوه اعمال مجازات مرگ در مخالفت با باورهای کلیسا برای پیشگیری از تفکر و اندیشمندی بود که آنرا کلیسای کاتولیک قرن‌ها متداول کرده و از روشن‌اندیشی ممانعت می‌کرد. روشنگری در اروپا, مبارزه‌ای مصمم و طولانی برای رواج اصلاح دین و قوانین آن و پایان بخشیدن به جهنمی ساخته و پرداخته حکومت کلیسای کاتولیک، صد‌ها سال بطول انجامید و در نهایت اروپاییان را به سوی سکولاریته، رفاه، مدرنیته، آزادی و دمکراسی رهنمون ساخت.
اما در ایران آلوده شدن دربار صفوی به فساد و خرافات مذهبی، جنگ‌های و فشارهای شدید به سنی مذهبان برای رواج مذهب شیعه جعفری اثنی عشری موجب کشمکش‌های بسیار و انقراض سلسله صفویه در زمان شاه سلطان حسین صفوی شد که پیروزی محمود افغان را مشیت‌الهی تلقی می‌کرد.
در اروپا کم و بیش هم زمان انقراض سلسله صفویه, انقلاب صنعتی (تکنولوژی) بوقوع می‌پیوست. اختراع ماشین بخار در حدود 1702 میلادی توسط توماس نیوکومن تحول عظیمی در جهان آن روز پدید آورد. جمیز وات مهندسی از دانشگاه گلاسگو با تکمیل کردن ماشین بخار, راه را برای استفاده از آن در صنایع مختلف را آماده نمود.
اما در ایران آشوب‌زده, افشاریه و زندیه، سپس قاجارها زمام امور ایران را بدست گرفتند. افزون شدن قدرت پاسداران دین و مذهب شیعه، بسط فرهنگ سرودن اشعار مذهبی و مرثیه‌خوانی، شدت رواج تعزیه‌گری، بسط و زنده داشتن خرافات مذهبی، استبداد و استفاده از تریاک برای فرار از واقعیات و تخدیر حواس، ایرانیان خواب آلوده را بمرور دچار رخوت، یاس و بی‌تقاوتی نموده بود. ظلم, ستم و نظام ارباب رعیتی هم بکار خود ادامه می‌داد.
اوائل سده نوزدهم میلادی همزمان با دوران رخوت ایرانیان، در اروپا کارخانه‌های فراوانی پدیدار شدند که از نیروی ماشین بخار برای ساختن وسائل سنگین استفاده می‌کردند. باین ترتیب موجبات انقلاب کشاورزی بدنبال انقلاب صنعتی فراهم می‌شد و انقراض نظام فئودالی سرعت می‌گرفت و به پایانش نزدیک می‌گشت. انقلاب کشاورزی بدان معنا بود که با مکانیزه شدن کشاورزی, افرادیکه در روستاها نیازی به کار آنها نبود، روانه شهرها می‌شدند و در کارخانه‌ها که رفته رفته نیاز بیشتری به کارگران داشتند بکارگرفته شده و از درآمد کار در کارخانه‌ها به رفاهی نسبی دست می‌یافتند. با افزایش درآمدها, آشنائی با علوم و فنون جديد و تاسیس مراکز علمی و آموزش و پرورش مدرن جامعه اروپائی بسوی رهائی و دوری از قید و بند‌های مذهبی و سکولاریسم پیش می‌رفت.
سکولاریسم یا معادل واژه لاتين آن سکولاریس secularis از واژه seculum بمعناى قرن، عصر، دوره و تغیر زمان، اخذ شده و منظور کلی آن، ممانعت از دخالت دین و مذهب (برطبق زمان) در امور و قوانین جامعه است. جورج ژاکوب هالیواک George Jacob Holyoake بریتانیایی در سال ۱۸۴۶ واژه سکولاریسم را برای اولین بار، بهنگام ابراز اندیشه‌هایش بکار گرفت. جورج هالیواک بدون هدف‌گیری و انتقاد از عقاید دینی آن نظریه را در اواخر عصر روشنگری جهت جدایی قوانین دین از اجتماع مطرح کرد. به نظر هالیواک سکولار ضد مسیحیت نبود، بلکه امری مستقل برای رهائی اجتماع از قوانین مطلق و غیر‌قابل تغییر دین بکارمی‌رفت. سکولاریسم چنین بیان می‌کند: دانش‌ و دانستنی‌ها سکولارند و با روشنائی ذهنی و وسعت دیدگاه پدیدار می‌شوند. روشن‌بینی و رستگاری فقط بروش سکولار ممکن و مقدور است. سکولاریسم قلمرویست برای خردمندی، معرفت، عقلانیت، ارزش‌ها و ‌هائیکه از نفوذ دین و مذهب مصون می‌مانند. پس از قرون وسطای و کوتاه شدن دست کلیسای کاتولیک از حکومت‌رانی، در اروپا استفاده از سکولاریسم برپایه خرد‌مدارى، دانشگرايى، آزادی و دموکراسی مرسوم شد و آرام آرام در جامعه مورد استقبال عمومی قرارگرفت. نقطه مقابل سکولار، خرافه‌گراست که از ارتباطی مستقیم به دین و مذهب برخوردار می‌شود. بنابر این سکولاریسم تغییرات اجتماعی در زمینه پیشرفت دانائی, علمی و خردمداریست. نقظه مقابل آن خرافه‌گرائی یاجمعی از کلیات باورهائی که از نادانی، ترس از ناشناخته‌ها، درک نادرست از رابطه علت و معلول و باورداشتن به سحر و جادو یا جن و پری ناشی می‌گردد. از اینرو افراد خرافی‌گرا برخلاف افراد سکولار از تفکر منطقی و عقلانی کاملا بی‌بهره بوده و در جهل و نادانی غوطه ورند. جامعه‌شناس بسیار توانای آلمانی "ماکس وبر" سکولاریسم را "بهترین راه برای توهم‌ زدایی از جهان" نامیده است.
در جهان اسلام روشنگری جهت جدایی قوانین مطلق دین از اجتماع و امور حکومتی بندرت توسط دانشمندانی شجاع انجام گرفته که نهایتا با فتوای دین‌کاران آنها توسط مرتجعین مذهبی به قتل رسیده‌اند. در این زمره می‌توان شادروان احمد کسروی, کورش آریامنش و احتمالا فرود فولادوند را مثال زد. بنابر این جهان اسلام در قرون وسطی خود دست و پا می‌زند و نیازمند کسان بیشماریست که در راه روشنگری و انتقال تجربه‌ها بدون ترس و واهمه از مرتجعین مذهبی سکولاریسم را در میان عامه مردم رواج دهند. والا آينده ایران و ايرانيان بدون جدائی قوانین مطلق دین از اجتماع و امور حکومتی هر سال سياهتر از سال قبل و بمراتب سياهتر از سى و سه سال گذشته خواهد بود. این است فلسفه ما در رابطه با سکولاردمکراسی. ما به کلیه ادیان و مذاهب و باورها, مخصوصا کارکرد اخلاقی آنها احترام می‌گذاریم. اما باور داریم, دین و مذهب نباید هیچگونه دخالتی در امور حکومتی، قانونگذاری، حقوقی و آموزشی داشته و آنهارا مختل کند. لذا ما برکناری کامل نظام جمهوری‌اسلامی را خواستاریم. ملت ایران نیازمند حکومتی سکولار، دمکرات و آزاده, برطبق قوانین جهانی حقوق بشر در ایران یک پارچه می‌باشند که برای رفاه شهروندان ایرانی به انجام وظیفه بپردازد.

در قسمت «از دیگران» مقالات درج شده می‏تواند با نظرگاه‏های حزب مشروطه ایران (لیبرال دموکرات) هم‏خوانی نداشته باشد. مقالات درج شده در این قسمت برای آگاهی‏رسانی و احترام به نظرگاه‏های دیگراندیشان می‏باشند.

---------------------------

از سامانه حزب و صفحه رسمی حزب مشروطه ایران (لیبرال دموکرات) در فیس بوک دیدن کنید.

---------------------------