اجرای عدالت اجتماعی در یک مملکت با ترکیب قومیت های مختلف و بومی بسیار متفاوت است با جوامع مهاجرنشین یا ممالک کوچک با یک ترکیب قومیتی و بومی.به ندرت میتوان چنین ممالکی را در روی زمین مثال زد و الگوهای حکومتداری و اقتصادی و اجتماعی خاص خود را می طلبد و هر گونه کپی برداری از کشورهای دیگر نهایتا ان میشود که امروز ماست در یک سرزمین کهن.هر گونه موفقیت کشورهای مهاجرنشین و مهاجر پذیر در چند صده اخیر حاصل تلاش محققان و پژوهشگران همان سرزمین بوده که با مطالعه میدانی و درک اقلیم و خواسته های ان مردم اقدام به تدوین الگوهای اقتصادی و اجتماعی و حکومتی نموده اند که صرفا خاص همان منطقه یا مشابه ان میباشد.متاسفانه عدالت اجتماعی در سرزمین ما بدست نیامده به دلیل نگاه سطحی و عجولانه فعالان و زعما و حتی روشنفکران به کپی برداری از متدهائی که در منطقه خودشان موفق بوده اند.در چنین شرایطی بایستی قوانین را از نو بررسی نمود و در راستای تدوین قانون اساسی جدید محققان و اندیشمندان و فعالان را در کمک به تدوین این مقوله به یاری گرفت.سابقه نشان داده که نظامهای ایدئولوژیک و حتی نظام جمهوری جوابگوی عدالت اجتماعی در این مملکت با ترکیب قومیت های کهن و بومی نیست.هنوز پس از گذشت چندین دهه شهرنشینی و برچیده شدن طایفه و قبیله و عشیره در هر انتخابات جمهوری صف بندیها بر مبنای هم زبانی و قومی و هم استانی استوار است و با انتخاب یک شخص از یک استان یا طایفه بطور کلی تمام مجموعه روسای مملکتی میشوند هم محلی یا هم زبان یا هم استانی رئیس جمهور.و پس از چهار سال با انتخاب یک شخص از یک استان دیگر همه چیز بهم میریزد و روز از نو و روزی از نو.عدالت اجتماعی در چنین شرایطی حتی برای بعضی اقوام کوچک هم امکان پذیر نیست تا چه رسد به تک تک مردم ان جامعه.پروژه سیستم ایالتی و ولایتی شاید با توجه به اقلیم و بافت قومی تا حدودی بتواند موفق عمل کند در توسعه عدالت اجتماعی.با حفظ حکمت مرکزی استانها یا اقوام در زمینه های حکومت گردانی توسعه اقتصادی منطقه خود با به شور گذاشتن تصمیم ها در یک مجلس محلی میتوانند بیشتر خواسته های خود را براورده سازند و قدمهای بزرگی در گسترش عدالت در منطقه خود بردارند.شاید سیستم ارباب رعیتی را به تکامل میرساندیم میشد همین سیستم ایالتی و ولایتی منتها شنا کردن در خلاف جهت اب و اجرای متدهای دیگر کشورها نهایتا همان خواهد شد که امروز ماست.مهاجرت روستائیان به شهرها و ول کردن ابادی و زمین هایی که هزاران سال زیر کشت بوده اند.حاشیه نشینی و شروع جرم و بزه کاری و جنایت و اعتیاد و فساد و بیکاری.که شاید اگر به ان ترکیب و ساختار چندهزارساله دست نمیزدیم شاهد این همه گرفتاریهای چند دهه اخیر نبودیم و با اندک اصلاحات میشد به توسعه و عدالت اجتماعی رسید