اعلامیه حزب مشروطه ایران

صد سال پیشتر آمده ایم و این بار می توانیم

سنت مشروطه خواهی ــ جنبشی آزادیخواهانه، ترقیخواهانه، و ناسیونالیستی که از دهه های پایانی سده نوزدهم درگرفت و صد سال پیش به پیروزی رسید ــ یک انقلاب سیاسی-فرهنگی بود که جامعه ایرانی را از زمین قرون وسطائیش کند بی آنکه آن را به استواری در زمین تجدد بنشاند. این سنت در پیروزی ها و ناکامی هایش هنوز بسیار سخنان درباره امروز و آینده ایران دارد. صد ساله گذشته ایران در ساختن بر آرمان های مشروطه و مبارزه با آن آرمان ها گذشت و اکنون بار دیگر ملت ما در پرتو تجربه های سده گذشته، در شرایطی که اساسا مانند دوران انقلاب مشروطیت است، بار دیگر درگیر کارزاری است که این بار مشکل تاریخی واپسماندگی ایران را خواهد گشود. یکبار دیگر فشار برای دگرگونی و تجدد و رسیدن به جهان مدرن، از درون جامعه بر رژیمی فرو رفته در ارتجاع مذهبی از بد ترین نمونه های صفوی آن، وارد می شود و دیر یا زود بر آن پیروز خواهد شد.

ما امروز در پگاه سده تازه مانند آن زمان که ایران از سده ای به سده دیگر پا می گذاشت با همان مسایل بنیادی دفاع از یکپارچگی و یگانگی ملی، مردمسالاری و حقوق بشر (دمکراسی لیبرال،) عدم تمرکز حکومتی، و توسعه همه سویه جامعه سروکار داریم. تفاوت در این است که گذشته از بوجود آوردن زیرساخت های اقتصادی و اجتماعی لازم برای تحقق آن آرمان ها، تضاد هاتی که در آن صد سال کار ایران را با همه دستاورد هابه شکست کشاند همه یا گشوده شده اند و یا گشودنشان آسان تر شده است.

تضاد میان آزادی و توسعه، میان یک جامعه دمکراسی لیبرال با جامعه ای که به شتاب خود را از جهان کهنه آزاد می کند دیگر چنان نیست که دربیشتر صد ساله گذشته بود. استوار شدن پایه های جامعه شناختی مردمسالاری در ایران ــ زیر ساخت های اجتماعی و اقتصادی صد ساله گذشته ــ و دگرگونی نظام ارزش ها به سود دمکراسی لیبرال و در رویاروئی با رژیمی که نفی آزادی و توسعه هردوست، دیگر مشکل نظری در این زمینه نگذاشته است؛ می توان، و می باید، آزادی و توسعه را با هم داشت. تضاد میان ناسیونالیسم نگهدارنده و ضرورت وابستگی استراتژیک به یک ابرقدرت دربرابر جهانجوئی ابرقدرت دیگر، با فروپاشی شوروی برطرف شده است. دیگر ابر قدرتی هم مرز ایران نیست. از میان رفتن تهدید همیشگی تقسیم و تجزیه ایران به دست نیرو های برتر بیگانه مسئله عدم تمرکز را نیز گشوده است. تحریکات همسایگان هست ولی آنها دربرابر ایران به شمار نمی آیند. ما دیگر بیمی از برقراری حکومت های محلی در ایران و سپردن اداره امور محلی به مردم هر محل و رعایت حقوق شهروندی به معنی اعلامیه جهانی حقوق بشر و میثاق های ان نداریم.

عدالت اجتماعی دیگر دو سر طیف سیاسی را به شدت گذشته از هم جدا نمی کند. زیاده روی های اقتصاد بازار بی خبر از مسئولیت اجتماعی، و کوتاهی های اقتصاد فرماندهی بی خبر از مردم، بر جریان اصلی سیاست ایران آشکار شده است و چپ و راست به میانه گرایش یافته اند. سرانجام، تضاد میان فرهنگ سنتی و فرهنگ مدرنیته که از چیرگی آخوند ها بر توده های مردم و تا چند گاهی روشنفکران، بر می خاست، به سود فرهنگ مدرنیته از میان رفته است. بی اعتباری اخوند ها و آزادی روز افزون روشنفکران از سیطره تفکر اسلامی، به سود فرهنگ مدرنیته کار می کند. دیگر نمی توان با "آنچه خود داشت " جلو آنچه را که می باید داشت گرفت.

صد سال پیش بهترین ایرانیان برای آزادی و ترقی، و از ان فوری تر، استقلال و پایه گذاری یک حکومت مرکزی نیرومند، پیکار می کردند. امروز خواست های فوری تر آنان برآورده شده است. ایران مدت هاست حکومت مرکزی نیرومند دارد و کسی نمی تواند استقلال آن را تهدید کند. اکنون می باید تمرکز را بر دو خواست اصلی دیگر مشروطه خواهان، آزادی و ترقی، بگذاریم.

ما در حزب مشروطه ایران می کوشیم آرمان ها و دستاورد های انقلابی را که جنبش روشنگری و مدرنیته ایران بود، و نمی توان آن را صرفا به یک شکل حکومت فروکاست، زنده نگه داریم و پیش ببریم. آرمان های دمکراسی و حقوق بشر و امروزین کردن فرهنگ و سیاست ایران و رساندن جامعه ایرانی به پیشرفته ترین کشور های جهان، پس از صد سال هنوز تازگی و نیروی زندگی خود را نگهداشته است. مردم ایران بیش از همیشه در تکاپوی این آرمان هایند. کار ما هیچ آسان نیست ولی دست های ما پر تر است. ملت ما با آنکه در چنگال اولیگارشی آخوندی و جهان بینی قرون وسطائیش دست و پا می زند یک سرچشمه زاینده انرژی است و ما در جهانی بسر می بریم که شاهد پیروزی های روزافزون دمکراسی و حقوق بشراست. نظام های استبدادی و واپس مانده در وضع دفاعی هستند و ارتجاع و تروریسم بنیاد گرایان اسلامی با همه توحش و خشونت خود در نبردی بازنده است.

صدمین سالروز انقلاب مشروطه را به همه آزادیخواهان و ترقیخواهان ایران ــ حتا آنها که قدرش را نمی دانند ــ شادباش می گوئیم. مشروطیت میراث همه ماست و می باید آن را صرفنظر از اختلاف برسر شکل حکومت یا برنامه های سیاسی بزرگ داریم و به آرمان های بلند آن تحقق بخشیم.