مبارزه بجای سرنگونی

پرسش درست با توجه به مشکلات ساختاری در موقعیت مبارزان این نیست که چگونه رژیم را سرنگون کنند؛ این است که چگونه مبارزه کنند؟

اجتماعات ایرانی در بیرون با همه دوری از ایران و دیرپائی رژیم اسلامی، دلمشغول ایران اند و مردمان سیاست اندیش در میانشان فراوان می توان یافت. فرورفتن هر روزه جامعه ایرانی در پلیدی و بینوائی جهان بینی آخوندی، و ابتذال جنایت آمیز گروه های فرمانروای ایران آنان را آسوده نمی گذارد. نخستین پرسش ها از مسافر جوینده در هر شهر به مسئله بیست و چند ساله اکثریتی از ایرانیان برمی گردد: چگونه می توان این رژیم را سرنگون کرد؟
هواداران اصلاح طلبان هرچه بگویند، و سودهای پاگیر بخش هائی از جمعیت ایران و پاره هائی از "مخالفان رژیم" در نگهداری جمهوری اسلامی به این یا آن صورت، و اختلاف در روش ها هر چه باشد در یک چیز تردید نیست: بیشتر ایرانیان در هر جا خواستار به زیر کشیدن این جهان بینی و این گروه های فرمانروا هستند و ادامه فاجعه سه دهه گذشته را به حال ایران خطرناک می دانند. در بیرون حتی در امریکا که کار، بخش بزرگ تری از زندگی را می گیرد و پاداش هایش بیشتر است، نگرانی از آینده ایران و دلسوزی به حال هم میهنان در ایران را به همان شدت می توان احساس کرد که در خود ایران ــ چنانکه می خوانیم و می شنویم. عموم این ایرانیان از هر گرایش سیاسی باشند طبعا چاره را جز در تغییر رژیم نمی بینند. (تغییر رژیم را چون نخست با این عبارت از واشینگتن آمده است از واژگان سیاست نمی باید حذف کرد. ایرانیان حق دارند به دلائل خودشان، تغییر رژیم را بخواهند و بازسازی ایران را از آنجا آغاز کنند.)
آن پرسش نخستینی، مادر پرسش ها، بیست و چند سال در اجتماعات ایرانی بیرون تکرار شده است و هنوز پاسخی که اکثریتی را متقاعد کند نیافته است. کسانی، روزافزون، سرخورده و نومید می شوند و شده اند. اگر به این پرسش نمی توان پاسخ داد و خواست سرنگونی همچنان دور از دسترس است پس راهی نیست و می باید رها کرد. اما شاید مشکل در خود پرسش بوده است؛ در تعریف بوده است. در این گفتار، ناگزیر به ایرانیان بیرون می نگریم که سرمایه شگرف غفلت شده ای، حتی در مبارزه با رژیم هستند. چرا این جماعات بزرگ، در میانشان بسیاری از بهترین ایرانیان، پاسخی نیافته اند؟ (عوامل دیگر از جمله نقش مهم بسیاری از رسانه ها را در کم اثر شدن اجتماعات تبعیدی، می باید به آینده گذاشت.)
اشتباه در تعریف از روز نخست و در تعریف نقش تبعیدیان روی داد. آنها نمی توانستند رژیم را سرنگون کنند و بیهوده این رسالت را به خود بستند. به دلیل سادهء دوری هزاران کیلومتری از ایران و فاصله فزاینده با هم میهنان اصلا نمی شد انتظار داشت که یک جماعت چند میلیونی هم بتواند با کنترل از راه دور چراغ عمر چنین رژیمی را خاموش کند. بگذریم از اینکه چند میلیون مهاجر محتاط و گریخته از سختی و در جستجوی آسایش، و یک پای همیشگی در زنجیر دلبستگی های گوناگون در ایران، بیشتر دست و پا گیر مبارزه اند. آنها هر انگیزه ای را از آن اقلیت کوشنده می گیرند؛ در آنان به چشم تمسخر و ترحم می نگرند و با رفتار و گفتار هر روزه شان تبعیدیان را در این دریای انسانی ازخود بیگانه می سازند. تبعیدی ایرانی (که با مهاجر تفاوت دارد و البته حق مهاجرت و گریختن از دردسر های ایرانی بودن را از هیچ کس نمی توان گرفت) در بیرون نیز دور افتاده است. او در واقع دوبار تبعید شده است.
* * *
پرسش درست با توجه به مشکلات ساختاری در موقعیت مبارزان این نیست که چگونه رژیم را سرنگون کنند؛ این است که چگونه مبارزه کنند؟ زیرا مبارزه در صورت های بیشمار دگرگون شونده اش تنها کار موثری است که از ما در بیرون برمی آید. اگر نخست به این پاسخ، در واقع به تعریف نقش خودمان، بپردازیم، آنگاه به ناکامی های ناگزیر طرح های غیر عملی، آرزو های بالا تر از توانا ئی ها و رقابت ها بر سر میوه های درختی که چنان میوه هائی نمی آورد دچار نخواهیم شد؛ لشگرکشی های خیالی به ایران نخواهیم کرد و شوراهای رهبری بی پیرو و نهاد های جایگزین بی پایه نخواهیم ساخت. اگر رقابت ها نه برسر جانشینی رژیم که هدف اعلام نشده بسیاری طرح ها (رویا ها)ی سرنگونی است، بلکه موثر بودن در مبارزه باشد شکاف میان دگراندیشان نیز کمتر خواهد شد. چنانکه بار ها نشان داده شده است بسیاری از آنها بی دشواری زیاد به ابتکاراتی خواهند پیوست که می تواند به مبارزه مردم ایران برای سرنگونی رژیم کمک کند.
کمک به مبارزه مردم ایران بالا ترین هدف ما می تواند باشد. ما نه جایگزین رژیم هستیم نه توانائی سرنگون کردنش را از راه دور داریم ولی مردم ایران، آن ده ها میلیون تن دست درکار هر روزه، بازوان و مغز ها و زبان های ما را لازم دارند و بی آن کار خود را دشوار تر خواهند کرد.
نگریستن به مسئله از نظرگاه مبارزه بجای سرنگونی دو سودمندی دارد: نخست کوشندگان سیاسی در هر جا به آنچه در همان جا و موقعیت می توان برای نیرو بخشیدن به مبارزه و ضعیف کردن رژیم انجام داد خواهند پرداخت و طرح های بلندبانگ میان تهی را که اسبابش فراهم نیست رها خواهند کرد. دوم موفقیت در طرح ها و تلاش های عملی، اگرجه کوچک، بر امکانات آنها خواهد افزود و از سرخوردگی شان جلوگیری خواهد کرد. ما با دشمنی روبرو هستیم که به این سادگی ها از قدرت دست نخواهد کشید. اوضاع و احوال 1357 و انقلاب اسلامی تکرار شدنی نیست؛ و تازه در آن انقلاب نیز آخوند ها بیش از سه دهه فعالانه برای گسترش شبکه خود در درون و بیرون ایران تلاش کرده بودند و از همه امکانات حکومتی و بین المللی سود جسته بودند.
دربرابر دشمنی این چنین و دورنمای مبارزه ای که به سه دهه می رسد کمتر کسی تاب می آورد. اگر کامیابی های گاهگاهی در میان نباشد نا امیدی خواهد آمد، و نا امیدی بیش از همه با نشان دادن اینکه کوشش ها می توانند به نتیجه برسند برطرف می شود. از این روست که می باید نگاه را از آسمان به زمین دوخت و از هر تظاهرات یا گردهمائی انتظار سرنگون شدن رژیم را نداشت و درعین حال ارزش هر کوشش کوچک را شناخت. کوه بلندی پیشاپیش ماست و ناگزیریم آن را با گام های کوتاه بپیمائیم. چنانکه چینیان می گویند راه پیملئی هزار فرسنگی با یک گام آغاز می شود.
منظور این نیست که سرنگونی رژیم را می باید به عنوان بخشی از طرح بزرگ تر رهائی ایران از بخش بزرگ این فرهنگ، و باز سازی ایران از روی بهترین الگو های غربی کنار گذاشت. سرنگونی در جای خودش هست ولی سرنگونی بی مبارزه نمی شود و مبارزه یعنی هزاران کار کوچک و بزرگ در هزاران گوشه این جامعه بزرگ ایرانی در هرجا و در هر موقعیت که اجازه دهد. زنان و دانشجویان و کارگران و روشنفکران ما درگیر چنین مبارزه ای هستند. آنان نیز مانند تظاهر کنندگان در شهر های گوناگون ایران انتظار ندارند با هر چالش رژیم و اعتصاب یا سرکشی و نشان دادن مخالفت خود، جمهوری اسلامی را سرنگون کنند. ولی مبارزه آنان موریانه ای است که مانند صد ها نمونه کامیاب دیگر، آهسته و پیوسته یک نظام فاسد استبدادی را می خورد.
چند سال پیش گروهی از ایرانیان در برگن نروژ، رشوه گیری پسر رفسنجانی را از شرکت نفت دولتی نروژ برملا کردند و رسوائی بزرگی برای رژیم شد. در این روز ها گروهی از ایرانیان در کالیفرنیا با کمک حیاتی "لابی" نیرومند یهودیان امریکائی درکار گذراندن قانونی از مجلس استان اند که معاملات مستقیم و غیر مستقیم صندوق بازنشستگی 24 میلیارد دلاری کارمندان حکومت محلی را در ایران ممنوع می سازد. در هردو ابتکار، هموندان حزب مشروطه ایران سهم بزرگ و کوچکی داشتند و این مایه قدرشناسی، سزاوار آنهاست. هیچ کدام از این ضربه ها جمهوری اسلامی را سرنگون نخواهد کرد و هیچ توهمی نمی باید داشت. ولی می باید در تدارک صد ها و هزاران دیگر باشیم.