کشتار ١٩٠ تن در دیسکوتکی در بالی(بیشترشان جهانگردان استرالیائی) انسان را بیدرنگ به بیست و پنج ”سال پیش باز می برد که چند اسلامی مومن در راستای تکلیف شرعی امر به معروف و نهی از منکر و در ”اجرای فتوای رهبران مذهبی که همه غم رستگاری مردم گمراه را می خورند، ۴٧٠ تن را در یک مظهر ”دیگر فساد غرب(آن بار سینمائی در آبادان) به آتش کشیدند و زنده زنده سوختند ــ پیش چشیدنی از آتش دوزخ ”که بسیاری کودکان بیگناه را نیز بی نصیب نگذاشت. اما آنجا که پای شریعت به میان می آید بیگناه و گناهکار ”و مرده و زنده چه تفاوت دارد؟ انسان بی ارزش بی حق می باید تنها در اندیشهء آن جهان باشد وگرنه باید به ”ضرب شمشیر به راه آورده شود. مگر نه آن است که "من برای درو کردن آمده ام نه برای کاشتن؟"”
حزب اسلامی اندونزی و گروههای همفکر دیگرش در میان مسلمانان پاک بهشتی، پیش از این جهاد مقدس ”در بالی، آیات رحمت خود را به صورت بمبهای آتشزا بارها بر کلیساها در آن سرزمین نازل کرده بودند. ”پیروان شان درهجومهای پیاپی بر محله های مسیحیان، قهر خداوندی را به کافران نشان داده بودند؛ کشته ”بودند و ویران کرده بودند و به تاج برده بودند، که غنیمت و صواب را به سنت صحیح مسلمانان صدر اسلام ”با هم دارد. این بار آنها سنت صحیح حزب الله خمینی را سرمشق ساختند: گنهکاران را در گناهکده هاشان ”سوزاندن و تکه تکه کردن، و هجوم فرهنگی غرب را از ریشه درآوردن و اسلام راستین را در بشردوستانه ”ترین جلوه های ش به نمایش درآوردن؛ تا آنها که ایمان نمی آورند بترسند و آنها که نمی ترسند بمیرند.”
اندونزی را لشکریان عرب نگشوده بودند. صوفیان ایرانی که آرامگاه یکی شان را درشهر سورابایا در ”گوشه خاوری جاوه دیده ام که زیارتگاه شده است، مسلمانی را به آن سرزمین جزیره ها آوردند. مسلمانان ”اندونزی هزار سالی در آن سرزمین بهشت آسا که فساد و نادانی و سیاست ناسالم، از آن پارگین دیگری ــ ”مانند اینهمه در جهان اسلامی ــ ساخته است، با پیروان مسیحیت ( که از سده هفدهم به اندونزی آمد ) و ”هندوئیسم، در همزیستی آسوده بسر بودند و از اسلام راستین به بیراههء رواداری و آزاد منشی افتاده بودند. ”اسلام آمده بود ولی زورش به پاک کردن لکهء کفر(حضورنامسلمانان، اگرچه اهل کتاب) از مجمع الجزایری ”که هر گوشه اش پادشاهی داشت و نزدیک سه سده بخشی از امپراتوری اندونزی بود نمی رسید. اندونزی ”برای آنکه یک جامعهء درست آئین اسلامی بشود بایست بسیار منتظر می ماند تا دست کم ظواهری از ”دمکراسی غربی و انتخابات و نمایندگی در مجلس جا بیفتد؛ و دلارهای نفتی تا آن جزایر دوردست برسد. در ”آموزش دینی اندونزیها کاستی های جدی می بود که اکنون چندی است با برهان قاطع به اصلاح آن همت ”گماشته اند. بالی تا کنون نمایان ترین قدرت نمائی شمشیر اسلام در اندونزی بوده است که اگر به خود گذاشته ”شود می تواند از خدمات بیشتری به امر آسمانی برآید. ”
”"چندی" به بیست و پنج سالهء گذشته برمی گردد. پیروزی انقلاب اسلامی در ایران با اسلام بنیادگرا همان ”را کرد که پیروزی سعد وقاص در نبردگاههای ایران باختری با خود اسلام کرده بود. دربارهء جاذبهء جهانی ”اسلام و جاذبهء ویژهء بنیادگرائی بسیار نوشته اند. اما نقش پیروزی ” را در این جاذبه کمتر به دیده گرفته اند. ”اسلام اگر در سدهء هفتم از ایران و رم شکست خورده بود در خود عربستان نیز قدرت ش را از دست می داد. ”اگر سرمستی بزرگترین جهانگشائی ها پس از اسکندر با پاداشهای باورنکردنی آن، و دورنمای پیروزیهای ”دیگر نمی بود بسیاری عربان به دوران پیش از دعوت محمد باز می گشتند. انقلاب اسلامی ایران نیز برای ”بنیاد گرایان همان جوشش انگیزه را فراهم آورد که یک دهه بعد با پیروزی در افغانستان نیروی تازه یافت. ”اگر می شد شاه ایران را که نیمه افسانه ای در میان جهان سومی ها شده بود، به دست معجزهء اسلامی چنان ”به خاک انداخت؛ و اگر می شد(با پشتیبانی حیاتی امریکا که هیچ به رو نیاوردند) جهاد ضد شوروی را برد، ”یکبار دیگر ساعت اسلام فرا رسیده بود.”
بنیادگرائی اسلامی که به نامهای احیاگری اسلامی و اسلام سیاسی و رادیکال نیز خوانده می شود و همه در ”اصلیکی است، در پایان سدهء هژدهم از بیابانهای عربستان برخاسته بود. عبدالوهاب با تعبیر یا ”خوانش(قرائت) حنبلی از اسلام، فرقهء وهابی را بنیادگذاشت و درپی بازآفرینی محمد به عنوان دعوت کننده و ”فاتح برآمدولی در اوایل سدهء نوزدهم خدیو مصر به درخواست خلیفه اش سلطان عثمانی به کشورگشائی او ”پایان داد. پیام او به جائی نرسید زیرا شمشیرش برا نبود. در پایان آن سده احیاگر دیگری، المهدی در سودان ”شورید و پس از پیروزیهای نخستین و برپا داشتن یک حکومت اسلامی به سنت کامل قرون وسطائی آن، ”شکست خورد و برافتاد. در تاریخ اسلام سهم زور و، از دوران ثروتهای نفتی، پول را به اندازهء کافی بررسی ”نکرده اند. پیام بی پشتوانه معلوم نیست به کجا می رسید. ”
” * * * ”
پیکر پاولوس(بولس) قدیس را در کاتدرالها همواره با شمشیری در دست می تراشند. واعظان بنیادگرا نیز ”در هرجا با شمشیر(درجمهوری اسلامی با تفنگ) میانه ای دارند. اما پاولوس به شمشیر کشته شد و واعظان ”به شمشیر می کشند یا آرزو دارند بکشند. تفاوت اسلام و نگرش اسلامی به امر دعوت در همین بوده است. ”مسیحیت چهار سده و به عنوان دین فرودستان، و از پائین نیرو گرفت و با همه انحرافات و زیاده رویهای ”کلیسا در هزار سالهء قرون وسطا پیوند ساختاری و فلسفی با خشونت ندارد. نقش تعیین کنندهء شمشیر ”دراسلام به همان ده سالهء نخستین برمی گردد و کوششها برای نرم کردن دین به رهبری صوفیان جز ”انحرافی نبوده است. فرقه های صوفی از اسلام نرمخوی روادار آغاز کردند ولی تقریبا در هر جامعهء ”اسلامی از افریقا تا آسیای دور به بنیادگرائی اسلامی راه داده اند. صفویان زننده ترین نمونه ها بودند ولی ”نقش تصوف در هموارکردن راه اسلام سختگیر بیش از آن تکرار شده است که تصادفی باشد. (تصوف را ”البته با عرفان که هیچ رابطهء بندگی انسانی را برنمی تابد و تنها روانهای اندکی به پایگاه آن می رسند نمی ”باید اشتباه کرد.) بنیادگرائی، نام دیگر اسلام راستین، از شمشیر جدائی نمی شناسد. ”
شمشیر اسلام از سدهء هفدهم کند شد(از شکسته شدن محاصرهء دوم وین) و هلال اسلام از آن پس به زیر ”خورشید "عصر جدید"ی که در اروپا برمی آمد افتاد. در اتریش پس از رهائی، "کرواسان" یا نان هلال آسا ”را ساختند و از آن پس غربیان هلال را به بیش از یک تعبیر خورده اند و می خورند. اما آرزوی بازگشت به ”اسلام جهانگیر، و ریشه های احیاگری در جامعه های پویاتر اسلامی ، ایران و مصر، زنده ماند و با نفوذترین ”جنبش در اسلام شد و به کژراهه کشیدن و ناکام کردن جامعه های اسلامی در تلاشهاشان برای نوسازندگی ”کمک کرد؛ توهم برتری ذاتی ” اسلام را بر تمدن غربی زنده نگهداشت؛ و با جلوگیری از اندیشهء آزاد ــ ”اسلام به عنوان تابو ــ گرایشهای اقتدارگرا را نیرو بخشید. سرمشق ”paradigm” عصر زرین اسلام همه ”کوششهای نوگرانه را در این جامعه ها محکوم به اقدامات نیمه کاره و سازشهای پر مخاطره کرد.”
دو ویژگی اسلام بنیادگرا بجز بازگشت به دین ناب صدراسلام، دشمنی با غرب و سرسپردگی به خشونت ”است. اسلامیان در اوضاع و احوال گوناگون بر هر یک از این ویژگیها تاکید گذاشته اند ولی رابطه شان با ”غرب هیچگاه از رویاروئی تهی نبوده است. هر چه برتری غرب خرد کننده تر شده بر رویاروئی افزوده ”است. غرب سرچشمهء شرارت در جهان تصور شده است که برمسلمانان تسلط می یابد و آنها را فاسد می ”کند. قدرت آن را می باید بهر وسیله، از جمله تروریسم و کشتار جمعی درهم شکست. در حکومت و به ”عنوان فلسفه سیاسی، اسلام از همان پگاه قدرت خود نابسندگی اش را آشکار کرد. جامعه های اسلامی ”هرگز یک امت نشدند و به زندگی در فضای جابرانهء بهره کشی و نا امنی ادامه دادند. دین عربی، عربها را ”بی تردید یکی از کامیاب ترین استعمارگران تاریخ گردانید(از سخن وی. سی. نایپال هنگامی که می گوید ”استعمار عرب کاملترین بوده است زیرا اقوام مستعمره را از میراث پیش از استعماری خود نه تنها نا آگاه، ”بلکه دشمن آن کرد چیزی نمی توان کاست.) ولی پس از آنکه سرزندگی نخستین سده ها ــ فرا آمد جهانگشائی ”های نظامی ــ فرو مرد، اسلام با دعوی ش بر همهء جنبه های زندگی بشری، و جزمها و انعطاف ناپذیری ”خود بزرگترین علت واپسماندگی شد. ”
سرسپردگی به خشونت بجزجای مرکزی آن در آئین و تاریخ، از درنیافتن علت شکستهای روزافزئن ”مسلمانان از غرب برمی خاست. عثمانیان و ایرانیان ، عبدالوهاب و المهدی، و هر سرکرده و پادشاه مسلمان ”دیگر، نه از ناهنگامی(آناکرونیسم) خود بلکه از نیروی آتش برتر غرب فرومانده بودند. پس می بایست ”ابزارهای نوین را بدست آورد تا هم پاکی ناب اسلام و هم جای والاتر آن باز آورده شود. این نگرش مکانیکی ”به مسئلهء واپس ماندگی و توسعه از نیمهء سدهء بیستم زیر نفوذ جهان سوم گرائی و مارکسیسم در آمد و ”ایدئولوژی جریان اصلی روشنفکران(اینتلیجنتسیا)ی اسلامی ــ ارتش انبوه نیمه سوادان و استخدام ناپذیران ــ ”گردید. اینان آنچه از بیزاری به ارزشهای غربی آزادی و حقوق بشر کم داشتند از آن ایدئولوژی های ”ورشکسته گرفتند. ”
انقلاب اسلامی ایران هم گشتاور ”impetus” لازم را پس از یک تاریخ دراز ناکامیها به بنیادگرائی داد و هم ”استراتژی و ابزارهای آن را. صدور انقلاب به معنی تسخیر مواضع قدرت، تبللیغات زهراگین ضد غربی ”برای بسیج توده ها، و تروریسم همچون سلاح نهائی بینوایان، سهم گزاری ”contribution” بزرگ انقلابیان ”ایران به احیاگری اسلامی بود. افغانستان به نوبهء خود به افسانهء شکست پذیری غرب دربرابر اسلام ”پیروزمند جان تازه ای بخشید. چنانکه عبدالعزیز عزام، یکی از استادان بن لادن در دانشگاه ملک عبدالعزیز ”به شاگردان خود می آموخت، اگر یک کافر را می شد شگست داد دیگران را نیز بهمان گونه می شد. در اینجا ”به سرچشمهء دیگر جنبش بازخاستهء بنیادگرائی برمی خوریم: پول نفت(بیشتر از عربستان سعودی.) با همه ”سیاست رسمی هوادار غرب این کشورکه همچون یک پمپ بنزین خانوادگی(٧٠٠٠ تن) اداره می شود، ”سعودیها بزرگترین بانی (بندادگر) ”sponsor” گروههای افراطی اسلامی در سراسر جهان بشمار می روند. ”آنها موسسات مذهبی بیشماری را کمک می کنند که پیام شان ــ همچنانکه بیشتر مطبوعات و موسسات ”آموزشی در جهان عرب ــ دشمنی با غرب و ضدیت با دمکراسی، آزادی سخن و برابری زنان است. گفتاورد ”عزام تنها یک نمونه است.”
” * * *”
ریشه های استوار اسلام رادیکال در خود اسلام است، چه به عنوان نظام اعتقادی و چه به عنوان دولت. ”اسلام با خشونت محض دربرابر دگراندیشان و مخالفان پایهء حکومت خود را گذاشت و بزودی یک ”امپراتوری گردید و هیچگاه بویهء امپراتوری-استعمار را رها نکرده است. مسئلهء جامعه های اسلامی بر ”رویهم، تضاد چشمزن میان واقعیت بیتوانی ”failure” تاریخی در تقریبا همه جنبه های مجاهده بشری، با ”بلندپروازی است که به معنی باور داشتن به ظرفیت و امکاتی است. راه حل بینوائی، زورگوئی و چیرگی ”بیگانه در کشورهای اسلامی، دست کم برای احیاگران، در بازگشت به آنچه سرچشمهء والائی شان بوده، ”است؛ یعنی اسلام ناب محمد و جانشینان بلافاصله اش. هیچ ضرورتی به تغییر رویکردها و ارزشها نیست؛ ”پیروی از قرآن و سنت پیامبر(وامامان) بس است. نسل پس از نسل مسلمانان با این باورها که از سوی طبقات ”حاکم فاسد و انتخاب نشده شان تحمل، اگر نه تشویق، شده است بارآمده اند.”
بسیار دربارهء مسئلهء فلسطین که گویا قلب تروریسم بین المللی ــ نام دیگر تروریسم اسلامی ــ است گفته اند. ”با آنکه این مسئله دستاویز خوبی برای احیاگران است و رسیدن به راه حل منصفانه ای برای آن ضرورت ”حیاتی دارد، رابطهء علت و معلولی میان این دو نیست. احیاگری مدتها پیش از مسئلهء خاورمیانه آمد و هیچ ”راه حل عملی آن برای بنیادگرایان بس نخواهد بود. انور سادات بدست اسلامیان رادیکال کشته شد زیرا همه ”سرزمینهای مصر را در توافقی با اسرائیل برگرداند. هر راه حلی برای مسئلهء فلسطین منهای نابودی ”اسرائیل خیانت شمرده خواهد شد.”
این واقعیت که خاورمیانه یکی از پرتنش ترین و بحرانزاترین مناطق جهان است نشان می دهد که عوامل ”خارجی دربرابر تضادهای تمدنی که به رغم همه منابع طبیعی و انسانی، بیتوان مانده است، نقش فرعی دارد. ”این بی ثباتی به خاورمیانه محدود نمی ماند، چنانکه در افریقاست؛ بلکه به دلیل اهمیت ژئواستراتژیک خاور ”میانه به جاهای دیگر سرریز می کند. از اینرو گذشته از کاهش تنشها در منطقه، رهیافت approach همه ”جانبه ای برای پیکار با تروریسم بین المللی لازم است ــ تروریسمی که از اوضاع و احوال خاور میانهء ”اسلامی برمی خیزد.”
چنین رهیافتی را در پاسخ پرزور غرب به القاعده و طالبانمی توان دید. احیاگران اسلامی در وضع یاس آور ”خود برای زنده ماندن نیاز به موفقیت دارند. هنوز بزرگترین استدلال واعظان بنیادگرائی از لندن تا جاکارتا ”لاف زدن دربارهء دوران جهانگیری اسلام است. تا پیش از ١١ سپتامبر به نظر می رسید که اسلام بنیادگرا ”متوقف کردنی نیست. تروریستهای اسلامی می توانستند گروگان بگیرند، امریکائیان را در بیروت و خبار ”گروه گروه بکشند، در مرکز بازرگانی جهانی نیویورک بمب بگذارند، رزمناو امریکائی را سوراخ کنند و بی ”آسیب بدر آیند. اکنون حتا در پاکستان و فیلیپین و اندونزی جهان بر گروههای تروریست تنگ شده است. پس ”از آنچه در افغانستان ( که پوزشگران تروریستها آن را از نظر کشتار مردم ــ نزدیک ١٣٠٠ غیر نظامی ــ ”با آشویتز، و از نظر "بن بست و شکست" نظامی با ویتنام مقایسه می کنند) با طالبان نابود و القاعدهء پراکنده ”شد، از پیونگ یانگ تا تهران و بغداد هر چه هست ژستهای آشتی جویانه و میانه روانه جای سرکشی ”چالشگرانه را گرفته است.”
احیاگری اسلامی که از نظر انتلکتوئل ورشکسته است و بیشتر از بسیج نادانترین عناصر در بحران زده ”ترین جامعه ها برمی آید در ایران با واترلوی سیاسی و در افغانستان با واترلوی نظامی خود روبرو شده است. ”در ایران مردمی که اسلام را با انقلاب خود به حکومت رساندند بزرگتری دشمن حکومت اسلامی اند و در ”افغانستان شرری از از تکنولوژی غربی ــ فراوردهء یک تمدن "فاسد رو به زوال" ــ خرمن هستی سربازان ”اسلام را غبار کرد. با توجه به اهمیتی که مسلمانان به قدرت مادی می دهند هزیمت نظامی افغانستان بویژه ”ضربهء مرگباری بود.”
” ”” * * *”
”١١” ” سپتامبر و دنباله های آن تا بالی سه گزاره ”proposition” را ثابت می کند:”
یکم ــ چیزی به نام تروریسم بین المللی هست و از هر نظر به احیاگری یا بنیادگرائی اسلامی بستگی ”دارد. ”
دوم ــ کشاکشی میان تمدنهای غربی و اسلامی است به این معنی که بخش مهمی از دومی نه تنها اولی ”را نفی می کند بلکه فعالانه درپی ویران کردن ش با سلاح تروریسم است. تمدنهای دیگر هر موضعی ”دربرابر تمدن غربی داشته باشند با آن در جنگ نیستند.”
سوم ــ زمان آن است که همه و بویژه در خود جامه های اسلامی با این مشکل در همه ابعادش روبرو ”شوند و از نادیده گرفتن و سرپوش گذاشتن آن پایان دهند. عملیات نظامی و تدابیر ضد تروریستی مهم است ”ولی جنگ با تروریسم جنبه های بسیاری دارد. ”
غرب به عنوان آماج اصلی تروریسم می باید برای گشودن مسائل سیاسی و اقتصادی که به تروریسم ”خوراک می رساند بکوشد. ریشه کنی هسته ها و درهم شکستن سازمانهای تروریستی می باید بی امان بهر ”وسیله و تا جائی که لازم است ادامه یابد. ولی گنداب سیاسی و اجتماعی را که پرورشگاه این گونهء خاص ”تروریسم است می باید خشکاند. موضوع فلسطین ، صرفنظر از ارتباط ش به مسئله، پیش از همه به چشم می ”آید و باید برطرف شود. ولی ریشه های ژرفتر جامعه شناختی در کار است که زمان پرداختن به آنها رسیده ”است. پس از ایران و الجزایر و سودان و افغانستان می توان انتظار داشت که ضربه ای کشنده بر سودای ”بلندپروازی نظامی ومادی بنیادگرایان خورده باشد. سریدن جمهوری اسلامی در سراشیب فنا چندگاهی دیگر ”نیز خواهد کشید. گروههای گوناگون بنیادگرا اینجا و آنجا در آتش ناکامیهای بالاگیرنده شان خواهند گداخت، و ”رویای بازآوردن عصر زرین، رودررو با بحران هرچه ژرفتر اسلام به عنوان راهی برای سازمان دادن ”امور انسانی، رنگ خواهد باخت. فرصت برای چاره کردن بیماری مزمن جهان اسلامی-عربی پیدا می شود.”
آنچه غرب به خوبی می تواند، پشتیبانی از نیروها و تشویق روند های دمکراتیک در این جامعه ها، ”فشارآوردن بر فرمانوایان خودکامه، و دفاع از حقوق بشر است. "رئال پلیتیک" حدود خود را دارد و به ”تقویت حکومتهای هیولاوشی مانند عراق و جمهوری اسلامی انجامیده است. نفت با همه اهمیت خود نمی باید ”نیروی محرک سیاست خارجی باشد. غرب صرفا راننده ای علاقه مند به پمپ بنزین نیست. تا هنگامی که ”جامعه های اسلامی به جهان روشنرائی enlightenment گام نگذارند و از قرون تاریک امندادیافتهء خود ”بیرون نیایند، با خشم و نا امیدی این توده های جوشان دهها میلیونی که هیچ آینده ای روشنتر از شهید شدن ”ندارند هیچ تضمینی نیست. رابطه میان دیکتاتوری و تروریسم اکنون چنان به روشنی برقرار شده است که ”پیکار برای دمکراسی را می توان پادزهر پدیدهء ترئریسم دولتی شمرد. ”
تروریسم بین المللی پایگاه مطمئن می خواهد. واکنش قاطع، و ترکیبی از دیپلماسی، فشار اقتصادی و تهدید ”نظامی در یک سالهء گذشته از شمار کشورهای تروریست و تروریست پرور کاسته است. لیبی خودرا از ”معرکه بیرون کشیده است و پاکستان و یمن به مبارزه با تروریسم پیوسته اند. جمهوری اسلامی و سوریه ”هنوز در میدان اند ولی آنها نیز چاره ای نخواند داشت، بویژه اگر کار عراق یکسره شود. مشکل بزرگ، ”عربستان سعودی است که گونه ای متحد امریکاست و گونه ای متحد تروریستها. روحانیت وهابی که دست ”ش در امور مذهبی آن کشور گشاده است بهمراه شاهزادگان مبالغ هنگفتی برای کمک به تروریستها و ”نگهداری شبکه ای از دهها هزار مدرسه و مسجد در سراسر جهان در اختیار دارد که پایگاههایایدئولوزیک ”تروریسم هستد. عربستان سعودی از این نظر نقشی مهمتر از همه پشتیبانان دیگر تروریسم در"دولتهای ”نابکار" دارد.”
پائین آوردن اهمیت نفت عربستان سعودی با گشایش میدانهای حوزهء دریای خزر ــ هر چند متاسفانه به ”زیان ایران ــ و پدیدارشدن شوروی به عنوان متحد استراتژیک امریکا امری مسلم است و چند سالی بیش ”نخواهد کشید. نخستین لولهء نفت قفقاز دارد ساخته می شود و لوله های دیگر می تواند در پی باشد. روسها ”سخت دنبال آنند که یک قدرت نفتی بزرگ جهان شوند و اوپک را بشکنند و ده پانزده در صدی از نیاز نفتی ”امریکا را برآورند. بندر مورمانسک را به تندی برای این منظور آماده می کنند و از هم اکنون به امریکا ”اطمینان داده اند که در صورت برهم خوردن صادرات نفت خلیج فارس می تواند از ذخیرهء نفتی استراتژیک ”روسیه که بهمین منظور رو به گسترش است استفاده کند. ورق بعدی، نفت عراق خواهد بود که در سناریو ”پس از صدام به بازارها سرازیر خواهد شد و عربستان را از پایگاه خود خواهد انداخت. امریکائیان با همه ”ظواهر دوستی و اطمینانهای زبانی، به تجدید نظر در سیاست خود پرداخته اند و سرانجام بر سیاستهای کوته ”بینانهء خود در عراق، افغانستان، و اکنون عربستان بیدار می شوند. سالهای وضع موجود در عربستان به ”شماره افتاده است. پمپ بنزین خانوادگی نمی تواند تا ابد پشتیبانی امریکا را بخرد و حتا جامعهء بیکاره و ”آموزش نیافتهء عربستان به جائی رسیده است که ریخت و پاشهای خاندان سعودی را تحمل نخواهد کرد. ”دوراندیش ترین شاهزادگان دارند پولهای خود را ــ ارقام شگرفی که مایه رشگ آقازاده های جمهوری اسلامی ”است ــ بیرون می کشند. ”
” ”
در پیکار با تروریسم اسلامی کار اصلی با خود جامعه های اسلامی یا کشورهای دارای جمعیت مسلمان است ””(این دو یکی نیستند و ما داریم از یکی به دیگری گذار می کنیم.) این جامعه ها می باید خود را از بند ”رژیمهای فاسد استبدادی و دستگاههای ارتجاعی ” مذهبی” ” آزاد” ” کنند. تنها مردم ” و روشنفکران پیشاپیش آنها ”می توانند تنگ اهریمنی سرکوبگری ” سیاسی و مذهبی را” ” که” ” به” ” یکدیگر نیرو می دهند و جامعه را ناتوان ”می کنند بگشایند. این نبرد بهتر از حمله به تابوها، بحث آزاد دربارهء آنچه در لفاف تقدس پوشانده شده، ”آغازی نخواهد داشت.”
بحث عرفیگرائی در جامعه های اسلامی رواجی تمام یافته است و همراه با دگرگشت های اجتماعی ناگزیر، ”جای بحث اصلاح مذهبی را به عنوان چارهء واپسماندگی می گیرد. در این بحث از کلیشه ها می باید برحذر ”بود. با همه اهمیتی که قانون حتا به عنوان یک سند دارد با یک قانون اساسی عرفیگرا نمی توان به جدا کردن ”سیاست و حکومت از دین دست یافت. ترکیه چنان قانون اساسی را هشت دهه داشته است و هنوز در نبرد ”برای رسیدن به یک جامعهء عرفیگراست. قدرت تابوی اسلامی در آن کشور در میان تودهء مردم تنها اندکی ”کمتر از مثلا پاکستان است که درکنار مصر و عربستان مردابهای فکری زایندهء بدترین جنبه های احیاگری ”اسلامی بشمار می رود. عرفیگرائی از آزادی گفتار آغاز می شود که نویسندگان و اندیشه ورانی آمادهء ”پذیرفتن خطر، برای آن بجنگند و مردمی به تنگ آمده از آنچه به خوردشان می دهند، از آنان پشتیبانی کنند. ”آموزش و رسانه ها دو میدان نبردی هستند که اگر برده نشود این جامعه ها را از پیوستن به سده بیست و یکم ”بازخواهد داشت. آزادی زنان کلید پیروزی در آن نبرد گاههاست. دولت ترکیه، در نبردی همیشگی با بخش ”بزرگ جامعه، و در طلب عضویت جامعهء اروپائی، تازگی گام بلندی برداشت و زنان را در امور خانوادگی ”به برابری حقوقی با مردان رسانید.”
لزوم جنگ با بینوائی در رابطه با پیکار ضد تروریستی نیاز به استدلال ندارد. ولی این واقعیت که بسیاری ”سرکردگان و بمب گذاران القاعده از عربستان ثروتمند آمدند و پیام شان فرهنگی است نه اقتصادی ــ همچنانکه ”
یام خمینی اساسا فرهنگی بود ــ داستان دیگری می گوید. بی دمکراسی و حقوق بشر، به نظام سیاسی ثابت و ”توده حکومت شوندهء خرسند نمی توان رسید. دو نسل جامعه شناسان برای نشان دادن رابطهء توسعهء ”اقتصادی و مردمسالاری تلاش کردند. سال پیش جایزهء اقتصاد نوبل به سن، یک امریکائی هندی تبار، داده ”شد که ثابت کرده است توسعهء اقتصادی، حتا جلوگیری از قحطی، بستگی به درجاتی از دمکراسی و گشادگی ”نظام سیاسی دارد. تروریسم اسلامی فراوردهء مستقیم فرهنگی است که نه تنها نمی خواهد مدرنیته را بپذیرد ”بلکه (در مورد اقلیت مهمی) با آن تا حد دست بردن به سلاحهای کشتار جمعی می جنگد. اسلام در برخورد ”طولانی خود با مدرنیته، مانند همه جامعه های سنتی ، به بسیاری شیوه ها واکنش نشان داده است. ولی حدت ”ایستادگی، و طفره رفتن اسلامیان(باز نام دیگری برای پدیدهء احیاگری دینی) یگانه بوده است. هیچ تمدن ”دیگری چنین دیوار ی بالا نبرده است. ”
کمتر کسی می خواهد اسلام را برآندازد. هر کس می خواهد باور داشته باشد آزاد است. ولی اسلام مانند هر ”پدیدهء دیگری نمی تواند از بررسی و کارکرد اندیشهء آزاد بگریزد. تسلط آن بر جامعه ها بسیارتر و بیشتر ”از آن بوده است که بیش از اینها از ارزیابی بگریزد. جای اسلام در جامعه های مسلمان( که با جامعه های ”اسلامی تفاوت دارند) با همه تفاوتهای بنیادی اسلام و مسیحیت در زمینهء دمکراسی، مانند مسیحیت در غرب ”خواهد شد. به عنوان دین ادامه خواهد یافت، ولی بدون اجبار. ایران در این میدان روندگذار ”trend setter” ”است. عرفیگرائی، که به درجه ای از بیزاری از مداخلهء دین رسیده، از ژرفای جامعه جاری است. مردم ”ممکن است مذهبی باشند یا نباشند. ولی این در گزینشهائی که می کنند ــ از جمله میان دوست و دشمن ــ عامل ”تعیین کننده نیست. موج آینده در جهان اسلامی همین است.”
”
گسترش یافته سخنرانی(انگلیسی) در دانشگاه ساکرامنتو، آوریل ۲٠٠۲”
|
|
Make irancpi.net you start page | 
Add irancpi.net in you favorites