حقوق بشر در ایران و در مبارزه ما

” در ده پانزده سال گذشته حقوق بشر در کانون فعالیتهای سیاسی ایرانیان قرار گرفته است. تشکیل انجمنهای ”حقوق بشر و برآمدن شخصیت های ناماور در درون و بیرون که دفاع از حقوق بشر را در ایران بر عهده گرفته ”اند، واقدامات فراوانی که برای دفاع از قربانیان جنایات رژیم صورت می گیرد همه نشانه هائی از این توجه ”است. اکنون همزمان شدن پنجاهمین سالگرد اعلامیه حقوق بشر و اعطای جایزه صلح نوبل به یک بانوی ”ایرانی به مناسبت مبارزات پیشینش در این زمینه بر اهمیت امر دفاع از حقوق بشر در ایران می افزاید ””(دگردیسی برنده جایزه صلح امسال را به یک مدافع حکومت اسلامی می باید از مقوله کلی ضعف جامعه سیاسی ”ایران به شمار آورد.)”

” ما می باید با خوشبینی به این بیداری طبقه سیاسی ایران بنگریم. قرار گرفتن حقوق بشر در جای شایسته ”اش در گفتمان سیاسی ایران، بی اعتنائی تاریخی ما را به این دستاورد حیاتی اندیشه و سیاست غرب جبران می ”کند و فرایند مدرنیته را پیشتر می برد. در گذشته ما به سبب بی اعتقادی به دمکراسی ــ حتا در میان بیشتر ”دمکراتهایمان، آن تاکید را که می باید بر حقوق بشر نگذاشته ایم؛ حقوق بشر را با حقوق خودمان اشتباه کرده ”ایم، یا حد اکثر از آن برای مقاصد سیاسی حزبی بهره گرفته ایم.”‎ ‎رژیم پیشین جز در دوسه سال پایانیش به ”حقوق بشر با دید گزینشی، و نه به عنوان حقوق طبیعی مردم ایران، بلکه بخشی از برنامه توسعه و نوسازندگی ”می نگریست. سیاستهائی که در حمایت حقوق کارگران یا آزادی زنان در پیش می گرفتند با همه ارزش و اهمیت ”شان، در بافتار ”context” حقوق بشر نمی بود و مانند ساختن آموزشگاه ها یا بیمارستانها تلقی می شد؛ که ”البته خود گامهای عملی مهمی در پیشبرد حقوق بشر بشمار می رفتند. در آن سالهای پایانی بود که زیر ”فشارهای خارجی به حقوق زندانیان، نه از دید توسعه، توجه شد؛ شکنجه رخت بر بست و بازرسان صلیب سرخ ”دسترسی آزادانه به زندانها یافتند.”

” برای دمکراتها و چپگرایان مخالف، حقوق بشر معنائی جز سلاح مبارزه با رژیم پادشاهی نداشت. آنها که در ”عمل ثاّبت شد درآزادیخواهی هیچ طلبی نمی توانستند از حکومت داشته باشند، نمایش بد تری از بی اعتنائی به ”حقوق بشر دادند. در ١۹٦۳/ ۱٣۴۱ دانشگاه تهران میداندار مبارزه با اصلاحات ارضی بود؛ و در انقلاب ”اسلامی، پرشورترین مبارزان آزادی و حقوق بشر سنگ حکومت اسلامی را، با رابطه ١۴۰۰ ساله ای که با ”حقوق بشر دارد، به سینه زدند. زنان ایران از یاد نمی برند که رژیم پادشاهی چه آزادیها و حقوقی به آنها داد و ”چپگرایان و ملیون چگونه با آخوندها برای باطل کردن دستاوردهایشان همکاری کردند. این دید سیاسی و ”ابزاری به حقوق بشر که اصولی تر و ناب تر از آن نمی توان یافت، به مخالفان رژیم پادشاهی محدود نمی شد. ”حتا تا این سالهای اخیر که قربانیان حقوق بشر از هر گرایشی می بودند هر گروهی در دو سوی طیف سیاسی، ”تنها در پی دفاع از قربانیان خودش بر می آمد. جز اندک شماری از شخصیتها کسی به اصل موضوع توجه نمی ”داشت. بسیار دیده شد که در کشته شدن یک مخالف رژیم شانه بالا انداختند که حقش بود. از شادیهای نهانی که ”اندازه ای نمی توان گرفت. ”
” ”
” این روحیه ها در فرهنگی که با آزادی فردی و برابری در حقوق تقریبا در همه تاریخش بیگانه بوده است ”فهمیدنی، هرچند نپذیرفتنی است. پس از آزادی مذهبی و آزادیهای شخصی در بافتار آن زمان که کورش به ”اقوام امپراتوری داد و تا پآیان اشکانیان، ویژگی نبوغ آمیز سرزمین های شاهنشاهی ایران بود؛ آن اندازه از ”حقوق بشر در ایران از هخامنشیان تا ساسانیان که بتوان از آن سخن گفت، یا امتیاز ویژه سران هفت خاندان ”بزرگ شاهنشاهی بود به رایزدن با شاهنشاه، یا مهستان اشکانیان بود که انجمن سرکردگان فئودال بشمار می ”رفت. (ما چند سده ای پیش از اروپا فئودالیسم را به جهان داده ایم.) در آن هزار و چند صد سال، احترام به ”قانون در دوره برخی پادشاهان، بزرگ ترین نشانه احترام به آزادی و حقوق بشر بشمار می رفت و به آنان ”صفت دادگری می داد. داد در فارسی باستان به معنی قانون است و عدالت از قانونمندی می آید.”

” بحث دمکراسی و حق حاکمیت مردم تنها یکبار در تایخ باستان ما آمده است. هرودوت از مباحثات سران ”هفت خاندان پارسی یاد می کند در فتنه گوماتای مغ بر سر نظام آینده شاهنشاهی درگرفت. کسانی در آن بحث ”استدلال کردند که دمکراسی یونانی بهتر است زیرا تصمیمها به رای افراد بیشتری گرفته می شود و خردمندانه ”تر است. اکثریتی بر آن بودند که شاهنشاهی پهناور هخامنشی را به شیوه دولت- شهر های یونان نمی توان ”اداره کرد. هر دو هم حق داشتند. در شاهنشاهی ساسانی با یگانگی دین و دولت که به گفته موبد تنسر ”همزادند؛ و پذیرفتن آئین زرتشتی به عنوان دین رسمی و برقراری نظام کاست (طبقات بسته) هر گونه اندیشه ”حقوق طبیعی و برابری انسانها از ایران رخت بر بست. جنبش مزدکی، تنها جنبش مردمی تاریخ پیش از اسلام، ”شکست خورد و در دوره اسلامی نیز زیر وزن خلافت عباسی، در جلوه های خرمدینی و قرمطی و ... خود به ”جائی نرسید. تا جنبش مشروطه خواهی دیگر از آزادی و حقوق بشر در ایران نشان چندانی نمی یابیم.”
” * * * ”
” حقوق بشر و دمکراسی، که روی دیگر سکه است، گذشته از ارزش به خودی خود، در پیکار ما با جمهوری ”اسلامی سلاحی برنده است و افکار عمومی ایران و جهان را با آن بهتر می توان بسفج کرد. در سازماندهی ”سیاست و اجتماع خود پس از جمهوری اسلامی نیز این دو راهنمای ما خواهند بود. اگر بخواهیم نظامی برقرار ”کنیم که هر روز دستخوش دیکتاتوری یا هرج و مرج نباشد باید بر راهی برویم که از بیست و پنج سده پیش ”غربیان هموار کرده اند. در این باره بیشتر ما داریم همداستان می شویم و باز باید کار کنیم. شعار همه پرسی ”برای تعیین نظام سیاسی ایران بجای انتخابات بی معنی جمهوری اسلامی، که دارد هواداران روز افزونی می ”یابد، به مبارزه با رژیم و همکاری در مبارزه کمک خواهد کرد، و اندیشه یک «پیمان هلسینکی» برای ”جمهوری اسلامی که در میان ایرانیان و غیر ایرانیان هوادارانی می یابد گام بلند دیگری خواهد بود. منظور از ”پیمان هلسینکی، چنانکه آقای شاهین فاطمی برای نخستین بار در میان ایرانیان طرح کرده اند، وابسته گردانیدن ”روابط جامعه اروپائی و جمهوری اسلامی به حقوق بشر است، با مکانیسمی برای دنباله گیری آن؛ همان گونه ”که با شوروی عمل شد. ”

” ولی با همه اهمیت حقوق بشر در پیکار امروز و آینده، موضوعهائی مانند امنیت ملی ایران، ویرانی پردامنه ”منابع طبیعی و محیط زیست، یگانگی و یکپارچگی ملی، و اقتصاد ورشکسته نیز می باید در دستورکار مبارزه ”باشد. در چنان عرصه هائی است که جمهوری اسلامی دارد میراثی مرگبار برای آیندگان می گذارد. پاره ای از ”آسیبها را شاید دیگر جبران نتوان کرد. ”

” نیروهای جایگزین جمهوری اسلامی می باید توانائی اداره کشور و پاسخ دادن به چنان مسائلی را نیز در خود ”پرورش دهند وگرنه دمکراسی و حقوق بشر را نیز پایمال خواهند یافت. در فردای رهائی ایران، دم زدن از ”دمکراسی و حقوق بشر، نمی باید ما را از فراهم آوردن اسباب برقراری و نگهداری آنها غافل سازد. باز ساختن ”کشور بی از دست دادن فرصت همان اندازه حیاتی خواهد بود که تعهد به دمکراسی و حقوق بشر. آنهائی که به ”شکننده بودن دمکراسی در ایران هشدار می دهند حق دارند. اگر همه به جنبه های حقوقی و نظری بیندیشیم و ”از ابعاد سیاسی پیکاری که چه امروز و چه در فردای پس از رژیم در پیش داریم بی خبر بمانیم، از هیچ بر ”نخواهیم آمد ــ نه از نگهداری نهادها و پیشبرد آرمانها و نه از برآوردن نیازهای جامعه ای که به تندی رو به ”نیهیلیسم دارد.”