همایش جمهوریخواهان در برلین فرصت مهمی است. ”این همایش می تواند نوعی هماهنگی و رابطه ”سازمانی ”میان گروهی از جمهوریخواهان، شامل پاره ای ”سازمانهای سیاسی، پدید آورد که در پیکاری که برای ””پایان دادن به جمهوری اسلامی ــ نامش را هر چه ”بگذارند ــ درگرفته است جای شایسته اش را داشته باشد؛ ”می ”تواند بخش مهمی از جمهوریخواهان را رسماً در ”کنار جمهوریخواهان درون رژیم، به عنوان ””«جایگزین» ”جمهوری اسلامی» قرار دهد و از مبارزه ”مردم ایران کنار بگذارد؛ و می تواند در میان اختلافات ”گوناگون بر سر ”رویکرد به جمهوری اسلامی پایان یابد ”ــ چنانکه در پیش هم شده است.”
” جمهوریخواهان چه در درون و چه بیرون ایران ”فراوانند و گروهی از بهترین مبارزان در صف آنها ”جای ”دارند ــ زنان و مردانی که هر نظام سیاسی آینده از ”نبودشان زیان خواهد کرد. مشکلشان این است که نه ”تنها ”یک نشانی ندارند، یک تعریف هم از ”جمهوریخواهی نداده اند که بیرون از خودشان کسی را ”جلب کند. کسی نمی ”داند برای گفتگو، چه رسد به ”همکاری، به کدام تکه جمهوریخواهان رجوع کند و اگر ”از یک ایرانی معمولی ”پرسیده شود که جمهوریخواه ”کیست؟ بهتر از این پاسخی ندارد که جمهوریخواه ”دشمن یا دست کم مخالف ”پادشاهی و بویژه پهلوی است. ”بسیاری جمهوریخواهان خود به این دو کوتاهی پی ”برده اند و گردهمائی های ”پیاپی آنان کوششی برای ”برطرف کردن این کوتاهیهاست. ”
” این جمهوریخواهان با درنظر گرفتن دشواریهای ”کمرشکن پایه گذاری و بویژه نگهداری یک ساختار ”حزبی، ”حتا جبهه ای از خودشان، نخست درپی یافتن ”تعریفی از جمهوریخواهی برآمده اند. تعریفی که یافته اند ”یک ”تعریف رادیکال است که جا برای بیشتر خواستن ”نمی گذارد. (در تعریف رادیکال می توان تعبیر همه یا ”هیچ را ”بکار برد: همه چیز در یک سو.) جمهوری ”چنان ایدئولوژی و برنامه سیاسی است که هر چه ”دمکراسی و ”ترقیخواهی و حقوق بشر و عدالت اجتماعی ”را دربر می گیرد. جمهوریخواه همین بس که خود را ”چنان بنامد و ”خودبخود پای در بالا ترین طبقات انسانیت ”می گذارد. در یافتن این تعریف، بیش از یک گوشه ”چشم به پادشاهی ”بوده است: آنچه خوبان همه دارند ”جمهوریخواه تنها دارد زیرا پادشاهی یا سلطنت، تجسم ”واپسماندگی و ”دیکتاتوری و فساد و تجاوز است. اگر ”چنین باشد به آسانی می توان با نفی پادشاهی، همان ”جمهوریخواه ”رادیکالی شد که در تعریف آمده است. ”عجب نیست که انسان به یاد استدلال رادیکال دیگری ”می افتد: درست ”مانند خمینی که می گفت چون مردم ”مسلمانند، و چون «علما» جانشین پیغمبر و امامانند پس ”جز خوبی ازآنها ”بر نخواهد آمد و حکومت اسلامی به ”تصدی ولایت فقیه «مجمع خوبی و لطف» خواهد بود. ”
” به خوبی امکان دارد که جمهوریخواهانی که به ”تصادف و هر که توانسته به همایش رفته است، مجمع ”خوبی ”و لطف» شعر حافظ باشند. ولی تعریف باید ”مرز داشته باشد و برای دیگرانی هم که ممکن است به ”افتخار ”جمهوریخواهی برسند جا بگذارد. ما به اینهمه ”جمهوریخواهان در کشورهای عربی و افریقائی و ”پاکستان و ”قفقاز و آسیای مرکزی و تا این اواخر اروپای ”خاوری و امریکای لاتین کاری نداریم. اما آن ”جمهوریخواهان ”وطنی که پرسیدن نظر مردم را لازم ”نمی دانند؛ یا همه پرسی سال ١٣۵۸/١۹٧۹ جمهوری ”اسلامی را برای ”همیشه کافی می شمارند؛ یا مخالف ”شرکت هواداران گرایش معینی در هر رای گیری هستند؛ ”یا در ائتلاف با ملی ”مذهبی ها مشکلی نمی بینند (با همه ”تاکید بر عرفیگرائی و حقوق بشر) ممکن است در این ”تعریف رادیکال و ”ساده انگارانه جمهوریخواهی نگنجند. ””
” تا کنون برای چنان کسانی مانعی نبوده است ولی اگر ”جمهوریخواهان می خواهند از کمینه رابطه تشکیلاتی ””برخوردار شوند ناگزیر از مرزبندی خواهند بود، و ”مرزبندی با نزدیکترها فوریت بیشتری می یابد. ما خود ”این ”را تجربه کرده ایم. هواداران پادشاهی طیف ”گوناگونی هستند و ما بجای دربرگرفتن همه آنها مرزی ”میان کسانی ”که در چهارچوب فکری مشروطه خواهی ”می گنجیدند با دیگران کشیدیم. دشمنیها با ما به حدود ”هیستریک رسید ”و هنوز بقایایش هست، ولی حزب در ”بیرون باورپذیر تر شد چون به یک زبان سخن می گفت ”و در درون با ”انضباط تر و موثر ترشد چون پیوسته ”برای نگهداشتن عناصر ناسازگار، ناگزیر از مصالحه ”اصول خویش نمی ”بود. هنگامی که یک گرایش سیاسی ”نشانی معینی می یاید ــ در این مورد جمهوریخواهان ــ ”زیر یک عنوان ”کلی مانند جمهوری که از سویس تا ”سوریه را دربر می گیرد، نمی توان هم سویس و هم ”سوریه را نمایندگی ”کرد. جمهوریخواهانی که گرد هم ”می آیند ناچار به سویس نظر دارند و اگر در سخن خود ”جدی باشند ناگزیر ”جمهوری را نه به نام، بلکه با تاکید ”بر ویژگی هایش تعریف می کنند. منظور از ویژگیها ”صفات ظاهری مانند ”چگونگی انتخاب ریاست جمهوری ”یا حتا اختیارات او نیست. منظور، نظام سیاسی است ”که شکل جمهوری یافته ”است.”
” در اینجا به بحث چندین ساله خود با جمهوریخواهان ”می رسیم. جمهوری هیچ اشکالی ندارد و یک صورت ””دیگر نظام حکومتی است مانند هر شکل دیگر حکومت؛ ”ظرفی است که نظام سیاسی و روابط قدرت در آن ”می ”ریزد؛ درست مانند پادشاهی. موضوع مهم محتوای ”ظرف است که شکل ظرف را نیز تغییر می دهد. ””جمهوریخواهان عموماً همه بر نام تکیه می کنند؛ نه ”اکثریت جمهوریهای دیکتاتوری را در جهان به روی ”خود ”می آورند، نه اکثریت پادشاهی ”های دمکراتیک را. ”مانند چپگرایان که شصت هفتاد سالی طول کشید تا ””سوسیالیسم واقعاً موجود را بشناسند آنها نیز به جمهوری ”و پادشاهی واقعاً موجود کاری ندارند. نمی گذارند ””واقعیات مزاحم، آسودگی خاطرشان، و تصمیمی را که ”پیشاپیش گرفته اند برهم زند. در استکهلم یا لندن نشسته ”اند ”و از دیکتاتوری رژیم پادشاهی داد سخن می دهند.”
” این آسودگی خاطر تا وقتی پای مشروطه خواهان در ”میان می بود می توانست نگهداشته شود. مشروطه ””خواهان از پادشاهی دفاع می کنند و پادشاهی بنا بر ”تعریف، و بی ارتباط به واقعیات عینی حتا در سوئد و ”بریتانیا ”با دیکتاتوری و هر چه بدی در جهان است یکی ”است. همکاری با مشروطه خواهان خارج از موضوع ”است، هر ”چه افکار عمومی ایرانیان اصرار داشته باشد ”و هر چه در بیرون ایران از پراکندگی مخالفان رژیم ”گله کنند. تا ”اینجا مسئله ای نیست و مشروطه خواهان ”می توانند شانه ای به تاسف بالا اندازند و به راه خود ”بروند. ولی اگر ”قرار همکاری با ملی مذهبی ها که ”سراپا جمهوریخواه اند به میان آید از ادعاهای دمکراسی ”و حقوق بشر و ”عرفیگرائی چه خواهد ماند؟ آیا در آن ”صورت نیز می توان جمهوریخواهی واقعا موجود را ”نادیده گرفت؟
” * * *”
” اصرار جمهوریخواهان به اینکه خود را در مخالفت ””(دشمنی؟) با پادشاهی تعریف کنند آنان را بایک ”دشواری ”نالازم روبرو کرده است. جایگاه یک پادشاهی ”دمکراتیک، در بحث سیاسی و در عرصه سیاست دست ”از آنها بر ”نخواهد داشت. ناممکن شمردن پادشاهی ”دمکراتیک شوخی ای است که تنها در محافل بسته ”جمهوریخواهی ”خریداری دارد. در سیاست، حتا سیاست ”سراپا آلوده و ناسالم ما، با وانمود سازی و ادعا تنها تا ”حدودی می ”توان رفت. یک گرایش سیاسی می باید ”توانائی متقاعد کردن ناباوران را داشته باشد. یرای ”خود و با خود ”سخن گفتن برای وقت گذرانی خوب ”است که بیست و چند سالی برای گروههای بسیار بوده ”است. پادشاهی ”دمکراتیک، پادشاهی پارلمانی در ”ایران، هم ممکن است هم زمینه دارد؛ چنانکه جمهوری ”پارلمانی نیز هم ”ممکن است هم زمینه دارد (قلم به دلائل ”آشکار بر جمهوری دمکراتیک نمی گردد.) ”
” راهی که برای برطرف کردن این مشکل یافته اند ”ادعای ناممکن بودن آمیخته پهلوی و دمکراسی است. ”می ”گویند سلسله پهلوی دمکرات نبوده است و اگر ”بازگردد بزودی به اصل بازخواهد گشت. امکان و حتا ”احتمال ”درآمدن پادشاهی از سر گرفته سلسله پهلوی را، ”مانند امکان و احتمال درآمدن رژیم جمهوری، به ”دیکتاتوری ”نفی نمی توان کرد. ضعف و فساد پذیری ”انسانی اندازه گرفتنی نیست. همانگونه که پادشاه، هر ”پادشاهی، را ”گرد می کنند و او را به ابرمرد می رسانند، ”رئیس جمهوری را در نظام جمهوری ریاستی ””presidential” مانند ”امریکا و تا حدودی فرانسه، به ”پیشوا و رهبر فرهمند بالا می برند و مقامش را مادام ”العمر می سازند و به این ”بس نکرده در خانواده اش ”موروثی می کنند؛ و در جمهوری پارلمانی به معنی ”اخص، مانند آلمان، راه را بر ”کودتای مردان نیرومند، ”و فرماندهان ارتشی می گشایند تا «نظم و قانون را ”برقرار، و کشور را از سیاست ”پیشگان فاسد پاک» کند. ””
” ادعای اینکه جامعه ایرانی برای دمکراسی آمادگی ”دارد و تنها در صورت بازگشت سلسله پهلوی با خطر ””دیکتاتوری روبرو خواهد بود همان اندازه متقاعد کننده ”است که در لندن نشستن و از استبداد شاهی دم زدن. ””اگر پادشاهی پهلوی با اقتدارگرائی آمیخته است کدام ”گرایش سیاسی ایران است که پیشینه اقتدارگرا نداشته ”باشد؛ ”و اگر جمهوری دربرابر دیکتاتوری مصونیت ”دارد چرا «بهار آزادی» به تابستان نکشید؟ این حقیقت ”را می باید ”پذیرفت که در جامعه ما خطر دیکتاتوری ”هست و در هر صورت هست و علتش هم این است که ”بیشتر مدعیان ”دمکراسی هنوز به هسته اصلی دمکراسی ”نرسیده اند که پذیرفتن شکست در یک رقابت آزاد است. ”شکست ”خورده یا شکست خورنده (آنکه احتمال شکست ”می دهد) یا آزا دی را قبول ندارد یا رقابت را یا اصلا ”حق و ”موجودیت برنده را. ”
” هواداران جمهوری اکنون که به سامان دادن خود ”افتاده اند که بسیار ستودنی است و آرزوهای خوب ””مشروطه خواهان، همراهشان است بد نیست به مسئله ”دمکراسی در ایران بیشتر بپردازند. برقراری و ”نگهداری ”دمکراسی در ایران به نظام ارزش ها بستگی ”دارد و نظام ارزشها به نهادها و این هردو به زنان و ”مردانی که به ”موقعیت و تصویر کلی دست کم همان ”اندازه بیندیشند که به جایگاه خود (یا به جایگاه ”هماوردان خود که در ”جامعه های تنگی مانند ایران ”اهمیتی گاه بیشتر دارد.) نظام ارزش های دمکراتیک، ”آماده در دسترس ماست و ”هیچ ضرورتی به در آوردن ”آنها از ارزشهای اصیل ملی مذهبی ها و اسلامیان ”دمکرات نداریم. نهادهای ”دمکراتیک، احزاب و انجمنها ”و جامعه مدنی بطور کلی است که می باید بسازیم. این ”نهاد ها تنها در صورت ”همزیستی و آمادگی برای دفاع ”از ارزشها و ایستادگی دربرابر هر تجاوزی اگر چه از ”سوی خودیها، به حال ”دمکراسی سودمند خواهند بود و ”اگر تنها به منافع صنفی و گروهی بیندیشند اسباب دست ”نیروهای اقتدارگرا یا ”توتالیتر خواهند شد. ”
”
” ” با نام جمهوری حتا دمکراسی، آزادی به جامعه ای که ”حاضر است برای شکست دادن رقیب، یا در بد ترین ””صورتش دشمن، کشورش، حتا خودش را نابود کند ”نخواهد آمد. کسانی که به نام دمکراسی نیز نمی توانند ”در ”زیاده رویها و کوتاهیهای پیشین خود دستی ببرند و ”هر انتقاد از خود واقعی را پایان زندگی سیاسی خویش ”می ”شمرند چگونه خواهند توانست دمکراسی را به ایران ”ببرند و از آن دشوار تر، نگهدارند؟ کسی که نمی تواند ””خود را اصلاح کند اگر به قدرت برسد یک راه بیشتر ”در پیش نخواهد گرفت: زور خواهد گفت و پدیده های ”واقعاً ”موجود را با فشار و تهدید خواهد پوشاند. در اینجا ”روی سخن تنها با جمهوریخواهان نیست. در بسیاری ””هواداران رژیم پادشاهی نیز این بی میلی یا هراس از ”روبرو شدن با گذشته خود به توقف اندیشه و بی اثری ””انجامیده است ــ بی اثری حتا در ترور شخصیت که ”زمانی نقطه قوت آنان می بود.”
” اگر ما بیش از بیست سال است هماوردان و مخالفان ”خود را فرا می خوانیم که در عین مخالفت و رقابت، در ””یک چهارچوب دمکراتیک، برای دفاع از همان ارزشها ”و نهادها با ما همراه شوند، از آنجاست که می خواهیم ”گام ”به گام پرورش دمکراتیک خود را پیش ببریم و زمینه ”دمکراسی را از هم اکنون آماده تر سازیم؛ از آنجاست ””که می دانیم در زیر پوست بیشتر ما طبیعت مستبدی ”نهفته است که به هیچ قاعده بازی گردن نمی نهد. ”
”* * *”
” در رسانه های چاپی و الکترونیکی چپگرایان به پاره ای ”رسانه های سلطنت طلب حملات سخت می کنند که ””پیام آوران استبدادی تازه اند و تخم نفرت و دشمنی ”می پراکنند. اگر نویسندگان آن مقالات در یکسونگری و ””خشم و نفرت جوشان خود روی دیگر همان سکه ”نمی بودند سخنشان پذیرفتنی تر می شد. ولی این حقیقتی ”است ”که ما در ییرون در هردو سوی طیف سیاسی با ”عناصری سروکار داریم که در روحیات و طرز تفکر ”خود تفاوتی ”با حزب الله ندارند؛ از همه طلبکارند؛ هیچ ”تفاوتی، چه رسد به مخالفتی، را بر نمی تابند و هرکه را ”با انها نیست ”جنایتکار و مزدور و خائن می نامند. درجه ”بی مدارائی و دشمنی با دگر اندیشان در این محافل چندان ”است که ”مبارزه با جمهوری اسلامی را نیز زیر سایه ”می برد.”
” آن رسانه ها لابد اعتنائی به احساسات نامساعدی که ــ ”از نگرانی گرفته، تا بیشتر، دشمنی ــ در بخشهای ””بزرگی از بینندگان خود بویژه در ایران بر می انگیزند ”ندارند یا نمی دانند که چگونه در یک سال گذشته بخش ””مهمی از محبوبیت موضوع ستایش خود را ناچیز کرده اند. ”آنچه مسلم است به یک منظور خود رسیده اند و ”امکان ”همراه شدن دگراندیشان را با موضوع ستایش خود اگر ”از میان نبرده، دست کم به کمترینه رسانده اند. ”
” یک نشانه رشد سیاسی مردم ایران در دو دهه گذشته ”این است که، توانائی آنان برای حکومت بر خود هر چه ””باشد، دربرابر هر گرایش فاشیستی حساسیت یافته اند. ”بلندگوهای خون و کشتار و دشمنی و شکار جادوگران و ””خودی و غیرخودی کردن جامعه می توانند مردم را ”سرگرم کنند ولی از بسیج آنان برنمی آیند. حتا سیاستهای ””توده گرا، (پوپولیستی) طبقه متوسط ایران را، که لایه ”اجتماعی مسلط است و بهتر از همه خود را بیان ”می ”کند، بدگمان می سازد. آنقدر با عواطف مردم بازی ”شده است که «شعور بجای شعار» از دهان آنها نمی افتد. ”با ”اینهمه از تقویت گرایشهای دمکراتیک نمی باید ”فروگذاشت. دمکراسی مانند دوستی است؛ در بهترین ”حالات نیز ”نیاز به مراقبت دارد. حتا در پیشرفته ترین و ”پر تجربه ترین کشورها روحیه دمکراتیک پیوسته در ”مخاطره ”است. چرچیل بیهوده نمی گفت که دمکراسی ”بد ترین حکومت است به استثنای همه بقیه.”
” ما اگر در کشورهای دمکراسی لیبرال و دور از ”وسوسه قدرت در دسترس، نتوانیم یکدیگر را تحمل کنیم ”و بر ”اموری که همه به آن باور داریم یا ادعا می کنیم ”باور داریم، همرای شویم چگونه به دمکراسی خواهیم ”رسید؟ ”ما دیده ایم که چهره های گوناگون فاشیسم تا ”کوچک ترین دریچه فرصتی باز می شود از هر سو ”خودنمائی می ”کنند. با چنین خطر آشکار دشمنان دمکراسی ”تنها با نیرو دادن به جبهه دمکراسی که رادیکالها را از ”چپ و ”راست بی اثر خواهد کرد می توان درافتاد. آیا ”می پندارند که نام جمهوری، باطل السحر سنت دیرپای ”پیشوا ”پرستی خواهد بود؟ می گویند باید به مردم امید داد ”ولی مردمی که از کوشندگان سیاسی خود بجای ”رهبری، ”سیاستبازی می بینند؛ و بجای اندیشه روشن و ”جسورانه، زباناوری و بندبازی های معنی شناسی ””(سمانتیک) ”تحویل می گیرند چه امیدی پیدا خواهند کرد؟ ”اندک اندک بحث سیاسی میان ما به مباحث اسکولاستیک ”شباهت ”یافته است و اندیشه و عمل سیاسی در چنگال ”بلاغت سوفسطائی افتاده است. ”
” در برلین شاید آن گروه جمهوریخواهان که از ”چرخیدن به دور خود خسته شده اند بتوانند برای این ”مسائل راه ”حلی بیابند. بزرگترین مانع آنان پراکندگی و ”عادت به تکروی نیست؛ مشکل بزرگتر، دست نه چندان ”ناپیدای ”جمهوری اسلامی است که از ده سال پیش در ”میان عناصر موثری از جمهوریخواهان درکار است و ”آنان را ”بیحرکت می کند. ده سال پیش سران نهضت ”آزادی بودند که پیغام می آوردند و نوید و هشدار می دادند: ”نوید ”اینکه قدر همکاری های دوران انقلاب شناخته است ”و هشدار اینکه به غیر خودی هائی که هیچ بختی ندارند ””نزدیک نشوید. پشت سر این مانوور، البته رفسنجانی ”بود که شعار میانه روی و عملگرائی و سازندگی اش تا ””آدمکشی های زنجیره ای برای بی اثر کردن کسانی بس ”می بود. ما به صراحت از سرورانی در جمهوریخواهان ””شنیدیم که نمی خواهند فرصت بازگشت به ایران و ”شرکت در فرایند سازندگی را در شرایطی که انقلاب به ”مرحله ”پختگی و «ترمیدور» رسیده است فدای نشست و ”برخاست با ما «پاریا»های ضد انقلاب کنند.”
” آن وعده های دلالان سیاسی نهضت آزادی بیهوده ماند ”و خودشان نیز بی مصرف و دور انداخته شدند. سپس ””دوم خردادی ها آمدند که برای بسیاری در بیرون به نظر ”می رسید بازوی درونی اصلاحات هستند، و از ””جمهوریخواه و مشروطه خواه برای بازگشت به ایران ”و گشودن دفتر در تهران نوبت گرفتند. انتخابات پیاپی ”با ”شرکت میلیونها رای دهنده بهانه بسیار خوبی برای ”نزدیک شدن هر چه بیشتر به بخش آبرومند تر رژیم به ”دست ”داد. امروز با آنکه دوم خرداد در چشم مردم به ”همان بی آبروئی جناح دیگر است باز سخنرانی های ”گاهگاهی ”در مجلس به عنوان دلیلی برای شرکت در ”انتخابات عرضه می شود. می گویند کاری نکنید که ”انحصارگران همه ”قدرت را در دست گیرند (کدام قدرت ”مانده است که گرفته شود؟) اما با همه دلبستگی کسانی ”به دوم خرداد به نظر ”نمی رسد که چسبیدن به آن و به ”فرایند بیهوده (و این بار زیان آور انتخاباتی) بختی ”داشته باشد.”
” تازه ترین پرده این درام با شرکت مشکوک ترین ”عوامل رژیم بازی می شود. به جمهوریخواهان بیرون ”پیام ”می فرستند که راه برای پیوستن به جمهوریخواهان ”درون باز است؛ بیائید برای جمهوری که نامش به ”تنهائی ”برای رستگاری دو جهان بس است همکاری ”کنیم. یک صدا یادآور می شود که فراموش نکنند قدرت ”در کجاست ”و جمهوریخواهان نمی باید نزدیک اسلام در ”حکومت نیز بروند. صدای دیگر تکیه را بر جمهوریت ”نظام می ”گذارد. یکی می گوید اجازه دارید از ما ”پشتیبانی کنید. دیگری نغمه جایگزین (آلترناتیو) ”جمهوریخواه جمهوری ”اسلامی را سر داده است. ــ ”هردو در جهت نگهداری نظام در شرایطی که دورنمای ”سرنگونی را در افق می بیند. ”
” ”
” آنچه نغمه « جایگزین» را برای گوشهائی در برلین ”مقاومت ناپذیر تر می کند نوید اصلاحات گام بگام و ””مسالمت آمیز است. چه دورنمائی بهتر از همدستی با ”کسانی که می توانند از درون جمهوری اسلامی برای ””جمهوری تر کردنش کار کنند و دست کم می گویند ”آماده اند به بخشی از بیرونیان نیز «خلعت خودی» ”بپوشانند؟ ”در برلین برخورد میان این گروه و کسانی که ”گوششان از اصلاح رژیم اسلامی پر شده است و ”می دانند که همه ”فراخوان ها از درون برای استفاده ”ابزاری از بیرونیان و برطرف کردن نیاز فوری ”انتخاباتی است، اجتناب ناپذیر ”خواهد بود، زیرا انتخابات ”مجلس نزدیک است و موضعگیری در این مسئله، به ”دامنه های گسترده تری خواهد ”رسید. ”
” همایش در برلین نمی توانست در وقتی بهتر از این ”برگزار شود. گاه آن است که با شهامت ترین ””جمهوریخواهان از قالب سیاستگر بدر آیند زیرا امروز ”مردم به رهبری نیاز دارند ــ رهبری نه به معنی ”دعاوی ”ظاهری و نه چندان با پشتوانه آن، بلکه به معنی ”روشن کردن تاریکیها و هموار کردن دست انداز راه ها. ”می ”باید امیدوار بود که در بحث این مسائل حساس، ”پراکندگی بیشتر نشود و جمهوریخواهان بتوانند صفی ”یکپارچه ”تر برای پیکار در کنار مردم بیارایند.”
|
|