در بحبوحه جنگ ارتشهای غربی با رژيم صدام حسين برای بيرون راندن لشگريان غارتگر او از خاک کويت، بر روی ديواری در يکی از خيابانهای مرکزی شهر لندن شعاری بدين مضمون نظر رهگذران را به خود جلب می کرد: «اگر در کويت بجای نفت هويج از خاک در می آوردند آمريکا و غرب هرگز ککشان هم نمی گزيد تا آن را از چنگال صدام رها کنند». نفت را عامل بزرگترين تغييرات اقتصادی، سياسی، و تکنولوژيکی تاريخ بشر خوانده اند. دانشمندان زمين شناسی معتقدند ماده نفت ماحصل بيش از چهارصد ميليون سال تخمير و تکامل شيميايی از آميزش اجساد جانوران عظيم الجثه زمينی و دريايی و گياهان در اعماق ...

احمد وحدت‌خواه

یکم آگست 1965 (دهم امرداد 1344) نتایج بررسی جهانی جا به جایی ها (مهاجرت) از دیدگاه تغییرات اقتصادی که منظما به هزینه سازمان ملل انجام می شود ایران را از لحاظ مهاجرت اتباع به کشورهای دیگر در ردیف پنج کشور آخر جدول نشان می داد (نزدیک به صفر). نتایج بررسی های پس از آن که ده سال بعد (هشتم آگوست 1975 میلادی) انتشاریافت تغییری در مرتبه ایران نشان نمی داد. از این آمارها چنین برمی آمد که ایرانیان تمایلی به مهاجرت به کشورهای دیگر نداشتند. مهاجرت ایرانیان از سال انقلاب (1978 میلادی) آغاز و هر سال شتاب بیشتری به خودگرفت. برخی از گزارشها حکایت از مهاجرت پنج تا هفت میلیون ...

دكتر نوشيروان كيهانی

یکی از مهم ترین پرسش هایی که امروز ذهن انسان را به خود مشغول می سازد این است که چرا ما ایرانیان با وجود داشتن یک تمدن بسیار پرمایه، ادبیات سرشار از حکمت و دانایی، از سر گذارندن یک جنبش نیرومند مانند مشروطیت و نیز تجربه تلخ حکومت مذهبی همچنان از عبور از این دوره سیاه تاریخمان ناتوان هستیم. متاسفانه در پیچ و خم بحث ها و اخبار روز و هیاهوهای سطحی و گاه مبتذل، چرایی این ناتوانی کمتر مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. نقش نخبگان و روشنفکران روشنفکران ایرانی به ویژه پس از دوم خرداد 76 از یک مشکل اساسی رنج می برند. آنان کماکان با زبان جامعه و توده مردم ...

کوروش از تهران

مسعود لقمان- «گذشته، چراغ راه‌ آینده است.» به ویژه گذشته‌ای که از آن بازخوانیِ انتقادی شده باشد. «ماشاالله آجودانی» از آن دست مورخانی است که همه‌ی کوشش خود را صرفِ نقد نقشِ روشنفکران در تاریخ تجدد ایران کرده است تا از این بن‌بست، دریچه‌ای بگشاید. آجودانی در سال ۱۳۲۹ خورشیدی در آمل متولد شد. تحصیلات دانشگاهی خود را در دانشگاه تهران در رشته‌ی زبان و ادبیات فارسی به پایان رساند و دکترای خود را نیز از همین دانشگاه دریافت کرد. وی نزدیک به هفت سال عضو هیأت علمی‌ دانشگاه اصفهان و مربی گروه زبان و ادبیات فارسی بوده‌ است. آجودانی در بهمن‌ماه ۱۳۶۵ ...

مسعود لقمان

چنین می نماید که حکومت سوریه با شروع ماه رمضان دیگر هرگونه پروا را در سرکوب جنبش مخالفان کشور کنار گذاشته است. دیروز هم تانک ها دژ مخالفان یعنی شهر حما را که از سه هفته پیش در محاصره است زیرآتش گرفتند. در شهرهای دیگر سربازان به تظاهرکنندگان حمله کردند. این سبعیت تلاش نومیدانه ای است تا با شدت هرچه تمام تر قیامی را سرکوب کنند که از چهار ماه پیش به مناطق بیشتری در کشور سرایت کرده است. محافل مخالفان در دمشق صحبت از ۱۲۶ هزار بازداشت و سه هزار گم شده می کنند. قیام در سوریه هر روز خونین تر می شود و هرچه بیشتر پرسشی خود می نمایاند: چرا جامعۀ بین المللی همانند ...

کریم الجواهری ح.پدرام (ترجمه از آلمانی)

درست ۲۰ سال پيش زنده ياد دکتر شاپور بختيار بزرگ مرد تاريخ ايران به دست حکومت سياه اسلامی ايران به قتل رسيد. مردی آزادی‌خواه با آرمان‌های ملی که می‌توانست ايران نوين و مدرن را بنا نهد. او خواهان يک دمکراسی پارلمانی همانند کشورهای پادشاهی آزاد و دمکرات امروز بود. اما متأسفانه نيروهای انقلابی آن زمان يا کور و کر بودند و يا وابسته به شوروی و انگليس و... توده‌ای‌های وابسته به شوروی و چپ‌های انقلابی که فقط خواهان مرگ رژيم بودند او را ليبرال و سازشکار خواندند و از او حمايت نکردند. آن‌ها خواهان دگرگونی بودند حالا حتی اگر به نابودی کشور هم می‌کشيد ...

اختر قاسمی

هنوز چند سالی از انقلاب 1357 ایران سپری نشده بود که یکی از دوستان که «هم مورخ بود و هم روزنامه نگار» با شگفتی می گفت: «هنوز هستند کسانی که دربارهء علل انقلاب سخن می گویند و اتلاف وقت می کنند». نگارنده از این اظهار نظر شگفت زده شدم. هنوز یکی دو سالی از این گفتگو نگذشته بود که یکی از مورخان برجستهء تاریخ بریتانیا کتابی که نکات تازه ای درباره علل انقلاب بریتانیا در قرن هفدهم بود منتشر کرد و نشان داد که حتی پس از گذشت چند قرن هنوز «نکاتی تازه یاب» در باب آن جریان بزرگ تاریخی وجود دارد که هم از منابع و اسناد و مدارک تازه از آن دوران بدست می آیند و هم از دیدگاه ...

احمد اشرف

آنهائی که به این مرحله از رشد اقتصادی، سیاسی و اجتماعی رسیده‌اند که فرصت فکر کردن درباره زندگی و مرگ را دور از افسانه پردازی‌های مذهبی و ایدئولوژیک مورد مطالعه قرار دهند، امروز به زندگی انسانها در قرن بیست و یکم فکر می‌کنند. ---------- ماه اوت در فرانسه از دیگر ماههای سال متفاوت است. این امردر پاریس بیش از دیگر شهرهای فرانسه ملموس است. اکثرساکنان این شهر در آخرین روزهای ماه ژوئیه که تصادفاً امسال باپایان هفته، شنبه و یکشنبه، مصادف بود، باهجوم به جاده ها از شهرپاریس فرار کردند. با این کوچ جمعی و قبیله ای پاریسی ها قیافه شهر به کلی متغیّر می‌شود. ...

شاهین فاطمی

جایگاه محاکمه دین، افکار عمومی ست، برغم حساسیت و تعصب و غرور و غیرت برخی از هموطنان. این داد گاه، داد گاهی ست جوینده ی حقیقت از طریق نقد و نظر. بدین منظور یا باید از خشم مردم هراس بدل بداریم و دم فرو ببندیم و در لانه خود بخزیم؟ و یا بحساب دینی که بر ما فرمانروایی میکند برسیم. در دادگاه دین، همگان حضور دارند، یا بعنوان متهم و مدافع و یا بعنوان دادخواه و طلبکار. هر فردی میتواند نقش خود را بر گزیند که قاضی باشد یا بازپرس و یا دادستان و یا وکیل مجرم. حضور شاهد و شهود و ارائه مدارک جرم نیز در این داده گاه آزاد است. در این دادگاه هیچ چیز پشت درهای بسته اتفاق نمی ...

فیروز نجومی

از اولين روزی که يک نفر در خيابان‌های سوريه، مصر، يمن، ليبی و تونس توسط رژيم‌های سياسی کشته شد مردم معترض يک صدا فرياد زدند که «خلق سقوط نظام را می‌خواهد.» اين خواست در تونس و مصر به سقوط ديکتاتورها انجاميد و در ليبی قذافی را آواره پناهگاه‌های مختلف کرده است. رئيس‌جمهور ابدی يمن نيز در عربستان مشغول مداوای جراحات ناشی از حمله به وی است. معترضان در سوريه علی رغم کشته شدن بيش از ۱۵۰۰ نفر، مفقودالاثر شدن حدود سه هزار نفر، آوارگی ده‌ها هزار نفر و زندانی شدن حدود هشت هزار نفر همچنان در راهپيمايی‌های ميليونی خواستار سقوط نظام هستند. اما مردم ايران ...

مجید محمدی

سلام تنها خاطره ای که از تو در ذهنم باقی مانده بود ،مربوط به سالها قبل بود.زمانی که هنوز نوجوانی محسوب می شدم، در راهروی زندان سپاه در شهر رشت، با چشم بند به همراه تعدادی دیگر روی زمین نشسته بودم و منتظر بودم که مرا به اتاق بازجویی ببرند. تمام شب قبل در زیرزمینی زندانی بودم و قبلش کتک مفصلی خورده بودم. در تمام مدتی که در آن راهرو روی زمین نشسته بودم ،صدای تو از بلندگو پخش می شد و مثل سوهانی اعصاب مرا به هم می ریخت. از آن زمان سالها گذشت . من هم به همراه بسیاری دیگر در سال 65 از ایران خارج شدم. وقتی که تو را به عنوان نماینده اصلاحطلبان در سال 88 کاندید ...

سیامک فرید

شدت گرفتن در گیری ها بین نیروهای نظامی ایران و گروه جدایی طلب و خشونت گرای موسوم به پژاک تبلغات گسترده ای دگر باره علیه تمامیت ارضی ایران و دمیدن در شیپور تجزیه طلبی از سوی عده ای در برون مرز آغاز شده است. محافل حقوق بشری نیز در جایگاه خود بدون در نظر گرفتن چگونگی و چرایی این در گیری های نظامی که به طبع در هر شرایطی می تواند نقض کننده حقوق انسان ها باشد یک سویه به ماجرا نگریسته و تلاش گسترده ای را برای مظلوم نمایی گروه پژاک آغاز کرده اندبدون آنکه همین مواضع شعاری عدالت خواهانه و حقوق بشری را نسبت به آن مامور بی گناه راهنمایی و رانندگی و سربازان مرزی ...

اشکان رضوی

ایجاد بینش شهروندی و تربیت شهروندان به عنوان افردی آگاه و کارآمد از پیش شرط های مهمِ گذار به دموکراسی است. آمار سازمان ملل متحد درزمینه توسعه انسانی سال ٢٠٠٢ نشان می دهد بین هجده کشوری که پس از خاتمه نبردها و کشمکش های داخلی و با کمک این سازمان دارای حکومت دموکراتیک شدند سیزده کشورموفق نگشتند و با وجود اصلاحات متعدد جهش به سوی یک دموکراسی پایدار در آنها با شکست مواجه گشت. بنا بر این گزارش عدم رشد فرهنگ شهروندی یکی از عوامل مهم فروپاشی دموکراسی های نوبنیاد در دهه های گذشته است. دستیابی به حکومت مردمسالار از دو راه امکان پذیر است: دموکراسی یا می ...

فرح دوستدار

نقدی بر یاداشت خانم مهر انگیز کار در روز آنلاین خانم مهر انگیز کار با قلم شیوای خود شرحی از اجتماع اسلام گرایان سلفی و اخوان المسلمین مصری و فریاد های وا شریعتای آنان در سایت«روزآنلاین» نوشته اند که در شیوایی نوشتاری وقدرت تحلیلی آن تردیدی نمیتوان داشت. ولی این نوشتارِ تحلیلی خیلی خوب برای من و بنظر من برای بسیاری از آنها که این یاداشت و نمونه های آنرا میخوانند هیچ نکته تازه ایی در بر نداشت. در بهترین حالت توضیح زیبای آن «دانسته ای» بود که بسیاری ما افعی گزیدگان استبداد دینی یا دین ابزارانه خود تجربه کرده و میدانیم ولی از بازگویی بهتر فورموله شده ...

حبیب تبریزیان

۱-جمهوری اسلامی در گنداب خود ساخته غرق خواهد شد؟ سی و دو سال سوء مدیریت، فساد مالی و اخلاقی، دشمنی با ایران و ایرانی ، غارت منابع نفت و گاز کشور و سایر منابع و ثروتهای طبیعی بهمراه فرار نیروهای متفکر و خلاق ایرانی به خارج دست بدست هم داده و امروز جمهوری اسلامی را با معضلات زیر روبرو گردانیده است: الف: کشور بیش از هر زمان دیگر وابسته به صادرات نفت وگاز گردیده به نحویکه بیش از ۸۵% درآمد خارجی کشور از ایندو منبع و محصولات وابسته به آن تامین می گردد. (۱). ب: در ازای صادرات نفت و گاز و سایر منابع طبیعی مبلغی حدود ۵۷ میلیارد دلار درآمد ارزی در سال ...

بیژن افتخاری

بيست و دو تن مؤسسان سازمان جديد جمهوری خواهان ايران، در پارهء فرجامين اعلام موجوديت خود، گفته اند: «با نگاهی به نیاز های امروز جنبش سبز، بویژه ضرورت هویت دادن به یک خط دموکراتیک مستقل، از همهء گروه ها، سازمان ها و شبکه های جمهوری خواه و دموکرات دعوت می کنیم که از راه گفتگو و تبادل نظر به تکمیل این پروژه یاری رسانیم و تلاش هایمان را هماهنگ سازیم»(1). من نيز، در برابر اين دعوت وظيفهء خود می دانم که شادمانه تأسيس اين سازمان را به يکايک مؤسسان اش و بخصوص دوستان گرانقدرم آقايان دکتر مهرداد مشايخی، دکتر اميرحسين گنج بخش و رضا سياوسی خجسته باد بگويم و ...

اسماعيل نوری علا

اهداف درازمدت سپاه و جمهوری اسلامی هر‌چه باشد، تاکنون در برابر پژاک شکست خورده‌ است. تصور اولیه آنها، مخصوصا در تبلیغات خبری که به راه انداخته بودند، این بود که شماری یاغی را گوشمالی می‌دهند و با انجام عملیاتی آسان و مانورمانند، ضمن سرکوب آنها، نمایش قدرتی هم می‌دهند. اما چنین نشد. این عدم تحقق که حتی در سرمقاله کیهان هم ملموس بود، ریشه در دو اشتباه محاسبه دارد: نخست، واقعیتی است که این همه ناکامی، تنها نشان از قدرت پژاک ندارد که ضعف و فساد سپاه هم در آن دخیل است. بدیهی است سپاهی که مدیرانش شبیه کارتل‌های اقتصادی، تنها به منافع مادی خود فکر ...

همن سیدی

در هفته ای که گذشت در دو سوی عالم دو واقعه رخ داد که در ظاهرهیچ گونه پیوندی آن دو را به یکدیگر مربوط نمی ساخت وباز هم در ظاهر هیچ یک از این دو واقعه با ایران مربوط نبودند. اما درسی که از آن دو حادثه می توان آموخت بسیار با سرنوشت و گذار تاریخی ایران و کشورهای مشابه به سوی دمکراسی در ارتباط است. یکی از این دو رویداد در شمال اروپا و در یکی از آرام ترین، پیشرفته ترین و متمدن ترین جوامع امروزی دنیا به وقوع پیوست و همانند پُتکی براعصاب و احساسات مردم سراسر جهان فرود آمد. چهره شخص حادثه آفرین درتلویزیون نمایانگرمردی است به ظاهرآرام که اگر شما در خیابان با ...

شاهین فاطمی

32 سال است که دین بر ما حکومت میکند. اما آیا میتوانیم با اطمینان خاطر بگوییم که در جامعه ی ما دین چه نقشی را بازی میکند؟ آیا واقعا این دین است که حکم میراند و یا آنها که خود را متولی و نگاهدار دین میدانند مثل آیت الله ها و حجت الاسلام ها و مراجع تقلید؟ براستی رابطه ی آیت الله خامنه ای و یا ولایت فقیه با دین چیست؟ و یا رابطه هریک از سران و ماموران حکومت از رئیس جمهور گرفته تا سران سه قوا و فرماندهان انتظامی و امنیتی با دین، چه میتواند باشد؟ آیا بدرستی روشن است که در مدیریت و تصمیم گیری های این صاحبان قدرت، دین چه نقشی بازی میکند؟ آیا تبعیت از دین هیچگونه ...

فیروز نجومی

سخنی به گزاف نرفته اگر گفته شود همانطور که حزب توده، به عنوان وارد کنندهء مارکسیسم، بانی و معمار فضای گفتمان سیاسی مدرن در ایران است، از نظر شیوه و نحوهء پاسخگویی سیاسی به مخالفان و منتقدان هم مارکسیست‌ها همان نقش را بر عهده دارد. حزب توده در دهه 1320 نه ‌تنها یک امکان جدید در اندیشه و نگاه سیاسی و تاریخی در ایران به وجود آورد (نگاهی که همچنان مبنا و اساس نگرش اصولگرایان به عرصهء بین‌المللی را تشکیل می‌دهد)، بلکه در عرصهء پاسخگویی و مقابله با مخالفان سیاسی هم یک تحول جدید و یک راه و روش و دنیای جدید به وجود آورد. تا قبل از مارکسیسم، یا به هر حال ...

صادق زیبا کلام

«مدیریت» واژه ای مدرن است و درست از دوران رنسانس به این سو به واژه نامه ی سیاسی/اجتماعی کشورهای پیشرفته افزوده شده است؛ علامه ی دهخدا آن را «گرداننده» ترجمه کرده که صفت فاعلی است از واژه ی «اداره» یعنی «اداره کردن» و راست و ریس کردن امور؛ «حکومت» اما واژه ای «کهنه» است که قدمتش را درازنای تاریخ نوشته اند؛ علی اکبر دهخدا این واژه را «فرمانروایی کردن» و «حکم راندن» و «قضاوت کردن» تعریف کرده است؛ همو حکومت راندن را نیز به مفهوم «اعمال و به کار بردن سلطه و فرمانروایی» آورده است. همراه با نهادینه شدن ِ رنسانس، مدنیت و مدرنیته در جوامع مدرن، «دولت»ها ...

نادره افشاری

به دنبال شدت گرفتن برخورد با شهروندان و به ویژه زنان به بهانه‌ی «بدحجابی» از سوی نیروهای نظامی و انتظامی جمهوری اسلامی، دانشجویان و دانش‌آموختگان لیبرال دانشگاه‌های ایران با انتشار نامه‌ای سرگشاده خطاب به شخصیت‌ها، گروه‌ها و احزاب سیاسی برآمده از اسلام سیاسی از آنها خواسته تا موضع خود را در خصوص «آزادی نوع پوشش شهروندان» و «لغو حجاب اجباری» صریحا اعلام کنند. به گزارش بامدادخبر، در این نامه‌ که رونوشت آن به دو رییس جمهوری اسبق ایران و نیز به چند حزب و گروه اصلاح‌طلب دیگر فرستاده شده همچنین آمده است: «لزوم پاسخ به این پرسش وقتی حیاتی‌تر ...

دانش‌آموختگان لیبرال

قریب 5 ماه به انتخابات آینده مجلس باقیست اگر البته بتوان چنین رویدادی را انتخابات نامید. کودتای ضد انتخاباتی ریاست جمهوری دهم و سرکوب اعتراضات مردم به آن تقلب و کودتا، در واقع پایان قطعی نمایشنامه ایی تکراری بود که بمدت 31 سال ادامه یافته و بخشی از جامعه سیاسی کشور را در توهمِ سرو کار داشتن و حرکت کردن در چهار چوب سازو کارهای متعارف انتخاباتی نگاه داشته بود. دومین شخصیت نیرومند کشور آیت الله هاشمی رفسنجانی زمانی پی برد که هیچ کاره است و سمت او در سه مجلس خبرگان و خبرگان رهبری و تشخیص مصلحت نظام کاملاً فاقد اقتدار قانونی و ُبرد اجرایی است که راه و ...

حبیب تبریزیان

قلم چرخید و فرمان را گرفتند ورق برگشت و ایران را گرفتند به تیتر «شاه رفت ِ» اطلاعات توجه کرده کیهان را گرفتند چپ و مذهب گره خوردند و شیخان شبانه جای شاهان را گرفتند همه ازحجره‌ها بیرون خزیدند به سرعت سقف و ایوان را گرفتند گرفتند و گرفتن کارشان شد هرآنچه خواستند آن را گرفتند به هرانگیزه و با هر بهانه مسلمان، نامسلمان را گرفتند به جرم بدحجابی، بد لباسی زنان را نیز، مردان را گرفتند سراغ سفره ها، نفتی نیامد ولیکن در عوض نان راگرفتند یکی نان خواست بردندش به زندان از آن بیچاره دندان را گرفتند یکی آفتابه دزدی گشت افشاء به دست آفتابه ...

هادی خرسندی

نقدی بر بیانیه اخیر جبهه ملی جبهه ملی، در آخرین بیانیه اش حمله متفقین به ایران در شهریور 1320 را صراحتا واقعه ای مثبت دانسته و نوشته است "این رخداد هر خسارتی که برای مردم ما داشت، دستکم آن ر‍ژیم خودکامه(منظور رضاشاه) را از ایران بر انداخت و ملت آزاد شد". درجه عقلانیت هر سازمان و تشکل از بیانیه هایش قابل ارزیابی است. جبهه ملی که نه از نظر سیاسی جبهه است و نه با استناد به این دست از موضع گیری ها ، گزاره ها و نشانه های موجود "ملی" به شمار می رود ، یا نمی داند چه می گوید و معنا و فحوای کلامش چیست و یا می داند ولی رسما و عملا در حال خیانت به کشور،آرمان و ارزش ...

تیرداد بنکدار / سالار سیف الدینی